________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા. [ પ્રસ્તાવ ૧ અથવા નજીકમાં એવા મોટા ઘેર ભયંકર કુવાઓ છે કે જે શત્રુઓને મોટા ત્રાસનું કારણ થઈ પડે છે. ચોતરફ ભમતા ભમરાઓના ઝણઝણાટ કરતા અવાજના તારરૂપ સંગીતથી સુંદર લાગતા અને જુદાં જુદાં અનેક પ્રકારનાં ફુલ ફળથી ભરપૂર અનેક દેવવન' તે નગરની બહાર શોભી રહ્યાં છે. આ પ્રમાણે અનેકાનેક આશ્ચર્યોવાળું અને ચમત્કાર ઉત્પન્ન કરે તેવું અષ્ટમૂલપર્યન્ત નામે મોટું નગર છે. તે નગરમાં નિપુણ્યક નામને એક ગરીબ માણસ રહે છે. તે
નિપુણ્યક દરિદ્રી મોટા પેટવાળે છે, સગા સંબંધી નિપુણ્યક વગરનો છે, મહા દુબુદ્ધિ છે, તેની પાસે કાંઈ પણ દરિદ્રી. દ્રવ્ય નથી, કઈ પણ વસ્તુ મેળવવાને માટે પુરુષાર્થે
કરવાની તેનામાં શક્તિ નથી, ભુખથી તેનું શરીર તદન લેવાઈ ગયું છે, અને હાડપિંજર જેવો તે દેખાય છે. તે ભાંગેલું ઠીકરું લઈને ભિખ લેવા માટે રાત દિવસ ઘેર ઘેર ભટકે છે, ત્યાં સર્વત્ર તેની નિંદા થાય છે અને તેથી તે રાંક-ગરીબડો દેખાય છે. તે અનાથ છે, જમીન પર સુવાથી તેનાં પડખાંનાં હાડકાંઓ બહુ ઘસાઈ ગયાં છે, ધૂળથી તેનું આખું શરીર મલિન થઈ ગયું છે અને ફાટેલાં તૂટેલાં વસ્ત્રથી તેનું શરીર નહિ જેવું ઢંકાયેલું જણાય છે.
આ દરિદ્રીને જોઈને અનેક દુર્દાન્ત બકરાઓ વારંવાર તેને મારતા હતા અને તેઓના લાકડી, મુઠી, અને માટીનાં ઢેફાંના પ્રહારથી તે અધમુઓ થઈ ગયો હતો. આવી રીતે તેનાં સર્વ અવયવો પર ઘા લાગવાથી તે બહુ દુઃખી થઈ ગયો હતો અને “ઓય મા ! મરી ગયે, મને બચાવ, બચાવ” એવા એવા શબ્દો તે વારંવાર બોલતે હતું. તેને ઉન્માદ થયેલ હતો, તેના શરીરમાં સખ્ત તાવ રહેતો હતો, તેના અંગ ઉપર કુષ્ઠ રોગ થ હતા, આંગળાંઓ ઉપર ખસ થઈ હતી, હૃદય ઉપર શૂળની પીડા થતી હતી અને જાણે તે સર્વ રોગોનું ધામ હોય તેવો થઈ ગયો હતો. તેને એટલી બધી વેદના થતી હતી
૧ આરામ બગીચાઓ. ૨ જાતમહેનત-જેને લેકમાં પુરુષાતન કહેવામાં આવે છે તે.
૩ તોફાની, જેઓને કબજામાં રાખવામાં ઘણું મહેનત પડે તેવા. આ સર્વ વિશેષણો શ્લેષ છે તે ઉપનયથી જણાશે.
૪ સનેપાત વખતે જે સ્થિતિ થાય છે તે. ૫ કોઢ અનેક પ્રકારના થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
