________________
પ્રકરણ ૫]
સ્પર્શનની યાગશક્તિ.
૪૦૦
ભાગનું પરિણામ શું થશે તે વિચાર્યા વગર આસક્તિ રાખીને તેમાં પ્રવાઁ કરતા હતા. આવું તેનું ગાઢ આસક્તિવાળું વર્તન જોઇને સુની ષીને તેના ઉપર કરૂણા આવી જતી ત્યારે વળી કોઇ કોઇ વાર તે સ્પર્શનની મૂળ શુદ્ધિ કેવા પ્રકારની હતી તે સંબંધી પોતે ( મનીષીએ ) ચલાવેલી શોધખેાળની સર્વ વાત તેની પાસે નિવેદન કરતા અને પાછા વધારામાં કહેતા કે “ ભાઇ માળ ! એ સ્પર્શન માટેા લુંટારા છે, જરા પણ વિશ્વાસ કરવા યોગ્ય નથી, એ ખરેખરો મેાટા દુશ્મન છે. ” આવી હકીકત તે ખાળની પાસે કહેતા અને તેને સ્પર્શન વિરૂદ્ધ ઉશ્કેરતા ત્યારે માળ જવાબમાં કહેતા કે “ ભાઇ મનીષી ! આવી નહીં અનુભવેલી ખામતના સંબંધમાં વાત કરવાનો અર્થ શો? જે મારા પરમ મિત્ર છે, અનંત સુખસાગરમાં અવગાહન કરાવવામાં હેતુભૂત છે, તેને તું મારા પરમ શત્રુ-મોટા દુશ્મન કહે છે એ કેવી વાત ! ” આવા વિચિત્ર જયાએ સાંભળી મનીષી પેાતાના મનમાં વિચાર કરતા કે ખરેખર, આ માળ મૂર્ખજ જણાય છે ! એને અટકાવવાનું કામ હાલતેા તદ્દન અશક્ય લાગે છે તેથી તેને રોકવા નકામેા છે; માટે હાલ તેા મારી જાતને બચાવી લેવાને યત્ન કરવા એજ શ્રેયસ્કર છે. નીતિશાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે કોઇ મૂર્ખ માણસ કાર્ય કરવા તૈયાર થયા હેાય ત્યારે તેને તેમ કરતા અટકાવવા માટે જે મહેનત લઇને કહેવામાં આવે છે તે વાણીના વિસ્તાર રાખના ઢગલામાં ઘીની આહુતિ પેઠે નકામા થાય છે. એવા મૂર્ખને હજારો ઉપદેશ આપવામાં આવે તે પણ તે અકાર્ય કરવાથી કિંદ પાછેા હતેાજ નથી. રાહુને ગમે તેટલાં વાકયા કહેવામાં આવે તે પણ ચંદ્રને ગળી જવાના કામથી તેને કાઈ વારી શકતું જ નથી, વિનીત પ્રાણીઓ ( હલકા માણસે ) જ્યારે અકાર્ય કરવામાં તત્પર થયા હેાય ત્યારે સમજી પ્રાણીએ તેવા પ્રાણીને વારવા નહિ, પણ તેઓના તિરસ્કાર કરવા, આવી રીતે પોતાના મનમાં વિચાર કરીને ખાળને સ્પર્શનના સંબંધમાં શિક્ષણ આપવાની કે કહેવાની જે પદ્ધતિ મનીષીએ સ્વીકારી હતી તે છેડી દીધી અને ( મનીષી ) મૌન ધારણ કરીને બેસી રહ્યો.
૧ રાખના ઢગલામાં ધી ગમે તેટલું નાખવામાં આવે તે તેથી કાઇ પણ પ્રકારના લાભ થતા નથી, ધી જાય છે અને મહેનત નકામી થાય છે; તેમ મૂર્ખને આપેલા ઉપદેશ નકામા થાય છે અને મહેનત પણ માથે પડે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
