________________
૩૧૬
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ–૨
પ્રાણીને આપેલી ગોળી જીર્ણ થઇ જાય ( ઘસાઇ જાય ) ત્યારે ત્યારે તારે તેઓને એક બીજી ગાળી આપવી. આખા જન્મમાં તારી ઇચ્છા પ્રમાણેનાં સર્વ કાર્યો આ ગોળી કર્યા કરશે તેથી તને
વ્યાકુળતા બહુ ઓછી થશે. ” રાજાએ આ પ્રમાણે આજ્ઞા કરી તે ભવિતવ્યતાએ સ્વીકારી લીધી. ત્યારપછી તે દરેક પ્રાણીને સર્વ કાળે એકેક ગેાળી
ભવવેદ્ય ગેાળીની યાજતા.
આપવા લાગી.
હું જ્યારે અસંવ્યવહાર નગરમાં હતા ત્યારે પણ જ્યારે જ્યારે મારી ગેાળી જીર્ણ થતી હતી ત્યારે ત્યારે તે બીજી ગાળી દેતી હતી, પણ તેથી તેવા એકજ સરખા આકારવાળું સૂક્ષ્મ રૂપ મારૂં કરતી હતી. હવે હું એકાક્ષનિવાસ નગરમાં આન્યા ત્યારે પેલા તીવ્રમેહાદય અને અત્યંતઅખાધને હળ બતાવતી હાય નહિ તેમ મારાં અનેક રૂપા કરતી હતીઃ એ એકાક્ષનિવાસ નગરમાં આવીને જ્યારે હું વસતા હતા ત્યારે પણ કોઇ વખત તે મારૂં સૂક્ષ્મ રૂપ કરતી હતી, તેમાં પણ કોઇ વખત પર્યાપ્ત રૂપ કરતી હતી અને કોઇવાર અપસ રૂપ કરતી હતી; વળી કોઇ વખત મને આદર ( દેખી શકાય તેવા ) આકાર ધારણ કરનારા બનાવવામાં આવતા હતા, તેમાં પણ કાઇ વખત મને પર્યાપ્ત આકાર ધારણ કરનારો બનાવવામાં આવતા હતા અને કોઇવાર તે અપર્યાપ્ત દશામાં મૂકવામાં આવતા હતા; એવી બાદર દશામાં પણ કોઇ વખત મને ઓરડામાં ( સાધારણ વનસ્પતિમાં) રાખવામાં આવતા હતા અને કોઇવાર પ્રત્યેકચારી ( પ્રત્યેક વનસ્પતિ ) અનાવતી હતી; અહીં પણ કોઇ વખત અંકુરના આકારને ધારણ કરનાર, કોઇ વખત કાંદાનું રૂપ ધારણ કરનાર, કોઇવાર ઝાડના મૂળમાં રહેનાર, કોઇવાર છાલમાં રહેનાર, કોઇવાર સ્કંધમાં રહેનાર, કોઇવાર શાખામાં રહેનાર, કોઇવાર પ્રશાખામાં ( નાની ડાળીમાં) રહેનાર, કોઇવાર નવા અંકુરમાં વસનાર, કોઇવાર પાંદડાની આકૃતિવાળા, કોઇવાર ફુલમાં રહેલા, કોઇવાર ફળમાં વસેલા, કોઇવાર
૧ પતિ: આહાર, શરીર, ઇંદ્રિય, શ્વાસોશ્વાસ, ભાષા અને મન આ છ પર્યાપ્તિ છે. એકેંદ્રિયને તેમાંની પ્રથમની ચાર હેાય, બે, ત્રણ અને ચાર ઇંદ્રિયવાળા જીવાને પાંચ અને પંચેંદ્રિયને છ પર્યાપ્તિ હેાય છે. પેાતાને યાગ્ય પર્યામિ પૂરી ન કરે તે પ્રાણી · અપર્યાસ ' કહેવાય છે; અને પૂરી કરે તે · પર્યાપ્ત ' કહેવાય છે. ૨ અંકુર અને કાંદા સાધારણ છે, મૂળ, છાલ, સ્કંધ વિગેરે પ્રત્યેક છે.
૩ ઝાડનું થડ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org