________________
પ્રકરણ ૪ થું. અગ્રહીતસંકેતા અને પ્રજ્ઞાવિશાલા. વે તેજ મનુજગતિ નગરીમાં એક અગ્રહીતસંકેત નામની બ્રાહ્મણ રહેતી હતી તેણે લેકેનાં મુખેથી રાજપુત્રને જન્મ થયે છે, તેને મહોત્સવ ચાલે છે અને તેનું નામ પાડવામાં આવ્યું છે વિગેરે હકીકત
સાંભળીને પિતાની પ્રિય સખીને કહ્યું “પ્રિય સખિ! પ્રજ્ઞાવિશાલા! લોકોમાં તો મોટી નવાઈ જેવી–આશ્ચર્ય ઉપજાવે
તેવી વાત ચાલે છે તે તે જાણ્યું? લેકે કહે છે કે સખીઓનો
કાળપરિણતિ મહાદેવીએ ભવ્યપુરુષ નામના પુત્રને સંવાદ.
જન્મ આપ્યો છે.” પ્રજ્ઞાવિશાલા–“વહાલી બહેન! એમાં આશ્ચર્ય જેવું શું છે?
અગ્રહીતસતા–“મેં પહેલાં સાંભળ્યું હતું કે આ કર્મપરિણામ મહારાજા પોતાના સ્વરૂપથી નિજ છે અને કાળપરિણતિ રાણી વંધ્યા (વાંઝણ) છે. આવું છતાં તેઓને પુત્રની ઉત્પત્તિ થઈ તે ખરેખર મોટા આશ્ચર્યની વાત છે.”
પ્રજ્ઞાવિશાલા–“અરે ભેળી! તારું નામ અહીતસંકેતા છે તે ખરેખરૂં છે, કારણ કે તું તારા નામ પ્રમાણે આ બાબતની અંદર રહેલે પરમાર્થે બરાબર સમજી શકી નથી. આ રાજા તે અતિબહુ
બીજ છે એટલે એનામાં પુત્પાદક શક્તિ સાધારાજા રાણીની રણ રીતે હોય તેના કરતાં પણ ઘણું વધારે છે, જનન શક્તિ. પરંતુ લોકેની તેના ઉપર નજર ન પડે એટલા માટે
અવિવેક વિગેરે તેના મંત્રીઓએ તેને નિર્બીજ તરીકે ૧ અગૃહીતસંકેતા અને પ્રજ્ઞાવિશાલાડ આ બન્ને પાત્રો ગોઠવવામાં ગ્રંથકર્તાએ બહુ ચાતુર્ય બતાવ્યું છે. અગૃહતસંકેતા તદ્દન ભોળી, ભલી, સાદી અને દરેક બાબતને ઉપર ઉપરથી સમજવાવાળી છે ત્યારે પ્રજ્ઞાવિશાલા કુશળ, હશિચાર અને રહસ્ય સમજનાર છે. અગૃહીતસંકેતા એવા પ્રશ્નો વારંવાર કરે છે કે તેને મળતા જવાબમાં રહસ્ય સમજવાની મજા આવે છે. પ્રજ્ઞાવિશાલોના જવાબો બહુ વિચારશીળ છે. બાહ્ય અને અંતર રાજ્યમાં આ દરેક પાત્રનું સ્થાન આઠમા પ્રસ્તાવમાં સ્પષ્ટ થશે,
૨ નિબજ બીજ વગરને એટલે જેને છોકરાં ન થઇ શકે તેવો પુ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
