Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 1 2 3

SR No.: 002144
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1921
Total Pages: 737
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 189

ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
૧૪૨
[ પ્રસ્તાવ ૧
“ ઉપર પ્રેમ ભાવ રાખે છે (મેત્રી), ગુણવાનને ોઇ દિલમાં બહુ રાજી “ થાય છે ( પ્રમાદ ), દુ:ખી પ્રાણી ઉપર દયા લાવે છે ( કરૂણા ) અને “ પેાતાના અવિનય કરનાર કે અપમાન કરનાર અથવા પાપથી હણાયલા હું ઉપર માધ્યસ્થ ભાવ રાખે છે ( ઉપેક્ષા ), આવી રીતે ચાર પ્રકારની “ ભાવના ભાવવા ઉપરાંત તેનામાં પાંચ ભાવેા એવા સુંદર હોય છે “કે તેનાથી સમ્યગ્દર્શન વધારે દીપી નીકળે છે તે પાંચ ભાવા આ
*
'
પ્રમાણે છેઃ (૧) ‘સ્થિરતા, ’(૨) ‘ભગવાનના મંદિરની સેવના ’ “ એટલે ત્યાં જવું, તેની સંભાળ રાખવી વિગેરે, ( ૩ ) ‘આગમકુશળતા' “ ( શાસ્રાયન, શ્રવણ, વાંચન વિગેરે), (૪) ‘ભક્તિ' અને (૫) “ શાસનની પ્રભાવના.’ આ સમકિત દર્શનને બીજા પાંચ ભાવા (દૂષણા) દૂષિત કરે છે, તેને અતિચાર લગાડે છે તેથી તે ભાવાના સમકિતી જીવ અવશ્ય ત્યાગ કરે છે; તે સમ્યક્ત્વનાં પાંચ દૂષણેા આ પ્રમાણે છે: “ શંકા એટલે તીર્થંકર મહારાજના બતાવેલા વિશુદ્ધ તત્ત્વમાર્ગમાં શંકા “ કરવી, સંદેહ લાવવા; આકાંક્ષા એટલે કાઇ પણ પ્રકારની આ ભવની “કે પરભવની અપેક્ષા રાખી ધર્માચરણા કરવી એટલે અમુક ક્રિયાનું “મને અમુક ફળ મળેા એવી મનમાં ધારણા કરવી; વિચિકિત્સા ધર્મનાં
'
'
ફળના સંબંધમાં સંદેહ રાખવા, મનમાં વિચાર કરવા કે આ વીતરાગ તે શું ફળ દેવાના હતા વિગેરે; પાખંડીપ્રશંસા એટલે મિથ્યાદષ્ટિ“ આની અને તેના ગુરુની પ્રશંસા કરવી અને સંસ્તવ એટલે તેવા પા“ ખંડીએ સાથે પરિચય કરવા. આટલા ઉપરથી તને જણાયું હશે કે “ એ સર્વ પ્રકારનાં કલ્યાણનાં સ્થાન અને દર્શન માહનીય કર્મના ક્ષાપરામથી પ્રકટ થયેલ આત્માના પરિણામને વિશુદ્ધ સમ્યગ્ “ દર્શન કહેવામાં આવે છે, કહેવાની મતલબ એ છે કે એ સમ્યગ્દર્શ“નમાં સર્વ પ્રકારનું કલ્યાણ થાય એવા વિશુદ્ધ ગુણા છે અને જ્યારે “ દર્શન માહનીય નામના કર્મની પ્રકૃતિના ક્ષયાપશમ થાય એટલે “ કેટલીક ખપી જાય અને બીજી દમાઇ જાય તે વખતે જે શુદ્ધ આત્મ
<<
6.
પરિણામ જાગ્રત અવસ્થાને પામે છે અને ત્યારે જે સ્થિતિ ઉત્પન્ન “ થાય છે તેને સમ્યગ્દર્શન કહેવામાં આવે છે. ’
ભગવાન્ ધર્માચાર્યે આ પ્રમાણે કહ્યું ત્યારે તે પ્રાણીના મનમાં સારી રીતે ધર્મના સંબંધમાં ખાતરી થઇ અને તેને લઇને તેનાં આકરાં કર્મો નાશ પામી ગયાં તેથી તે વખતે આ પ્રાણીને સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થયું. સુંદર તીર્થના જળ જેવું આ તત્ત્વપ્રીતિકર પાણી ગુરુ મહારાજે તેને બળાત્કારે પાયું એમ જે હકીકત ઉપર જણાવવામાં આવી
સમ્યગ્ જળથી વ્યાધિની શાંતિ.