________________
ર ' – મને સ્વર્ગ પણ નથી જોઈતું. આપણા બંધુઓ જ્યારે દુઃખી છે ત્યારે આપણે સ્વર્ગમાં જઈને કરીશું પણ શું ? આસપાસ આંસુ હોય છે તો ખાવાનું પણ બગડી જાય છે.
પણ હું જોઈ રહ્યો છું કે આજે આંસુ વહી રહ્યાં છે, લોકો ચારે બાજુ પરેશાન થઈ રહ્યા છે, છતાં ઘણા માણસો આનંદ અને મહેફિલો માણીમણાવી રહ્યા છે.
વળી આ સુભાષિતમાં કહ્યું કે “નાપુનર્ભવમ્' – મને મોક્ષ પણ નથી
જોઈતો.
તો મને શું જોઈએ છે ?
“રામ દુઃચતતાનાં પ્રાગનાં લર્તિનાશનમ્' એક જ કામના અને મહેચ્છા છે કે જે દુ:ખથી તપ્ત છે, જે દુઃખોથી પીડિત છે અને જે વેદનાનાં આંસુ વહાવે છે તે સૌ સર્વ પ્રકારનાં દુઃખોમાંથી મુક્ત થાઓ.
આપણે ગઈ કાલે પ્રભુ મહાવીરસ્વામીનું જન્મકલ્યાણક તો ઊજવ્યું. પણ આપણે પ્રથમ એમનાં મુખ્ય સિદ્ધાંતોને જીવનમાં ઉતારવા માટે પૂર્ણ પ્રયત્ન કરવો પડશે. ભગવાને બતાવ્યું કે અહિંસા એ જ ધર્મનું અને જીવનનું મૂળ છે.
અહિંસા શું છે ? તે જીવવા ઇચ્છે છે તેમ સંસારનાં બધાં જ પ્રાણીઓ જીવવા માગે છે.
આ અહિંસા બે પ્રકારની છે : વિધેયાત્મક અને નિષેધાત્મક.
નિષેધાત્મક એટલે કે આ નહિ ખાવું, આ નહિ કરવું. આજે ચતુર્દશી છે એટલે આ નહિ ખવાય પણ જે વિધેયાત્મક છે એટલે કે “શું કરવું” એ વાત પણ વિચારવી જોઈએ. લોકો “શું નહિ કરવું” એ વાત જાણે છે, પણ શું કરવું' એ વાત ભૂલી ગયા છે.
મહાપુરુષોએ કહ્યું કે માનવી નિષેધ ખૂબ કરે છે પણ જે વિધેયાત્મક છે એ નથી કરતો. આપણે એ જાણીએ છીએ કે શું ન કરવું પણ આપણે એ નથી જાણતા કે શું કરવું.
મારું કર્તવ્ય શું, મારે શું કરવું જોઈએ એનો વિવેક એટલે વિધેય. જે દિવસથી માનવના જીવનમાં વિધેયનો અરુણોદય થાય છે એ દિવસથી માનવના હૃદયમાં કર્તવ્યનો પ્રકાશ પ્રગટે છે. એ દિવસથી એ પૂર્ણતા પ્રતિ પ્રયાણ કરે છે.
તો આજે આપણે “કરવાની વાત કરવાની છે. “નહિ કરવાની વાત તો બહુ વર્ષોથી કરી અને “કરવાની વાત ભૂલી ગયા. એટલે જ હિંદુસ્તાનમાં
પૂર્ણના પગથારે * ૧૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org