Jivan Mangalya

SR No.: 002142
Original Sutra Author: N/A
Author: Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 314
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & History
File Size: 11 MB

Page 171

છે. સૌથી પહેલાં અર્થ-પાત્ર' બનવાનું જ્ઞાનીઓ કહે છે.
જિજ્ઞાસા હશે તો જ ઉપદેશ કામ લાગવાનો છે. ઉપદેશ શ્રવણ કર્યા પછી મનન કરી, પોતાની પ્રજ્ઞા વડે એને પચાવવાની શક્તિ આપણામાં નથી એનું કારણ એ જ છે કે આપણામાં જિજ્ઞાસાવૃત્તિ જાગી નથી.
આ જિજ્ઞાસા કઈ ? बिभेषि यदि संसारात् ।
જો તું સંસારની રૂંધામણથી ગભરાતો હો, જો તારે જન્મમરણના ચક્રમાંથી છૂટવું હોય, અને જે દુનિયામાં જન્મ્યો છે તે દુનિયાથી ઉપર આવવું હોય તો જ તે સાચો જિજ્ઞાસુ છે.
જેમ એક તળાવ હોય, એની અંદર દેડકાં, કાચબા, માછલાં, શિંગોડાં વગેરે હોય, છતાં માણસો તો કમળને જ વખાણે છે, કારણ માત્ર એટલું જ છે કે એ બધાંયની સાથે જન્મવા ને ઊછરવા છતાં, કમળ દિનપ્રતિદિન ઉપર આવવાનો પ્રયત્ન કરે છે અને ઉપર આવીને પોતાની જાતને એ વિકસાવે છે.
કમળની નજર સૂર્યનાં કિરણો સામે હોય છે. સૂર્યનાં કિરણો જે બાજુએ હોય તે બાજુએ પોતાનું હૃદય ખોલી નાંખે છે.
જિજ્ઞાસુ આત્મા પણ આવો જ હોય છે. એ પણ સંસારમાં જ જન્મેલો હોય છે. સંસારમાં અન્ય માનવીઓ સાથે જન્મેલો હોવા છતાં જિજ્ઞાસુ આત્મા ઉપર આવે છે. કમળની જેમ જિજ્ઞાસુનું હૃદય જ્ઞાનીનાં વચનો આગળ ખુલ્લું હોય છે.
અહીં કવિએ ઠીક જ કહ્યું છે. “અજ્ઞાનીની સંગે રે રમિયો રાતલડી.” મહાપુરુષો કેવું કહે છે ! એ કહે છે કે જે આત્મા જિજ્ઞાસુ નથી તે જ્ઞાની આગળ હૃદય નહિ ખોલે, પરંતુ જ્યાં કામ છે ત્યાં આગળ એ ગાંડો ને ઘેલો થઈ જવાનો. મિથ્યાતત્ત્વની રાતો એને મીઠી લાગે છે.
કામ અને ધનના મોહમાં જીવ જેટલો પામર ને પરવશ બનીને નાચ્યો છે, એનો શતાંશ પણ એ ધ્યાનના પ્રકાશમાં રમ્યો હોત તો !
એટલે તો કહ્યું છે કે, “મોહે નડિયા જ્ઞાનથી પડિયા.”
સાદાઈથી શાંતિમાં સાધના કરવા નીકળેલા સાધુ અને આચાર્યો પણ અનીતિ અને દાણચોરી; હિંસા અને કાળાંબજાર કરી ધનવાન બનેલાની પાછળ પાછળ કેવા મોટાં શહેરોમાં પહોંચી ગયા છે ! ધનનો મોહ કેવો મોહક છે ! ધન કઢાવવા આ ધનિકોને ત્યાં જાય એટલે એમને પણ પ્રતિષ્ઠા મળે. અન્યાયથી આવેલા આહારથી નિર્મળ બુદ્ધિ રહે ? એવા સાધુઓ ધર્મની વાત કરે પણ એમાં ધર્મ હોય ખરો ?
૧૬૨ * જીવન-માંગલ્ય