Page Text
________________
જૈનમત
૫૦૭
કારણે વસ્તુ ત્રયાત્મક છે. વસ્તુમાં પ્રત્યેક ક્ષણે ઉત્પાદ, વિનાશ અને સ્થિતિ ત્રણેય હોય છે. પૂર્વપર્યાયનો નાશ અને ઉત્તરપર્યાયનો ઉત્પાદ યુગપત્ અર્થાત્ એક સાથે જ થાય છે. જેમ ત્રાજવાના એક પલ્લાનું ઊંચે જવું અને બીજા પલ્લાનું નીચે જવું એક સાથે થાય છે તેમ પૂર્વપર્યાયનો નાશ અને ઉત્તરપર્યાયનો ઉત્પાદ એક સાથે જ થાય છે. અને દ્રવ્યનો અન્વય, દ્રવ્યની સ્થિતિ તો પ્રત્યેક ક્ષણે હોય છે જ. એટલે વસ્તુમાં પ્રત્યેક ક્ષણે ઉત્પાદ, વિનાશ અને સ્થિતિ હોય છે જ. આમ વસ્તુ ઉત્પાદ, વ્યય અને ધ્રૌવ્ય એમ ત્રયાત્મક છે.].
374. તથા ચોહમ્—
" प्रध्वस्ते कलशे शुशोच तनया मौलौ समुत्पादिते
पुत्रः प्रीतिमुवाह कामपि नृपः शिश्राय मध्यस्थताम् । पूर्वाकारपरिक्षयस्तदपराकारोदयस्तद्द्वया
धारक इति स्थितं त्रयमयं तत्त्वं तथाप्रत्ययात् ॥ " “ઘટમૌનિસુવળી, નાશોત્પાસ્થિતિષ્ઠતમ્ (યમ્) । शोकप्रमोदमाध्यस्थ्यं जनो याति सहेतुकम् ॥ पयोव्रतो न दध्यत्ति, न पयोऽत्ति दधिव्रतः । अगोरसव्रतो नोभे, तस्माद्वस्तु त्रयात्मकम् ॥" [આસમી
શો ૨-૬૦]
374. કહ્યું પણ છે, “એક રાજાએ સોનાના કલશને તોડાવી મુકુટ બનાવડાવવાનો વિચાર કર્યો. સોની કલશને તોડી મુકુટ બનાવવા લાગ્યો. આથી રાજકુમારીને તેનો પાણી ભરવાનો ઘડો તૂટી જવાથી શોક થયો, રાજકુમારને પહેરવા માટે મુકુટ બની રહ્યો હતો એટલે તે તો અત્યંત ખુશ હતો, રાજા તો કલશ અને મુકુટ બન્ને પૂર્વ અને અપર અવસ્થાઓમાં સોનાની સત્તા રહેવાને કારણે મધ્યસ્થભાવ ધારણ કરી રહ્યા. તેમને તો સોનાનું જ પ્રયોજન હતું. આ રીતે રાજકુમારી, યુવરાજ અને રાજાને ત્રણ જાતના ભાવો સુવર્ણ કલશાકારના વિનાશ, મુકુટાકારના ઉત્પાદ તથા બન્ને અવસ્થાઓમાં સોનાની સ્થિતિ રહેવાના કારણે જ થયા છે. આ રીતે વસ્તુમાં ઉત્પાદ, વિનાશ અને સ્થિતિરૂપ ત્રણ ધર્મો અનુભવાતા હોવાથી તે ત્રયાત્મક છે.” “એક સોની સોનાના ઘડાને ગાળીને મુકુટ બનાવી રહ્યો હતો. કલશ ખરીદવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |