Page Text
________________
૨૯૪
તર્કરહસ્યદીપિકા કેવલીને આયુના હાસનો ડર નથી જ કેમ કે ચરમશરીરીના અર્થાત્ તે જ શરીરથી મુક્ત થનારાના આયુષ્યનો અકાળે ઉચ્છેદ થતો નથી, વળી તેનાં મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન અને મન:પર્યાયજ્ઞાન પણ ક્ષીણ થઈ શકતાં નથી, તો પછી શા માટે તેને ભોજન કરનાર માનવો? તેને તે સમયે પણ આપે નિરાહારી જ કહેવો જોઈએ.] વર્યાન્તરાયકર્મનો અર્થાત્ શક્તિને રુંધનાર કર્મનો સંપૂર્ણપણે નાશ થયો ન હોવાથી શક્તિની સ્થિરતા માટે કેવલી છદ્મસ્થાવસ્થામાં ભોજન લે છે આ આપનો તર્ક પણ ઉચિત નથી કેમ કે કેવલીને છદ્મસ્થાવસ્થામાં પણ શક્તિની અસ્થિરતાનો કોઈ ડર હોતો જ નથી. જો તેને અકાળ મરણનો યા પોતાનાં જ્ઞાનોમાં ન્યૂનતા આવવાનો ડર હોત તો એ વ્યાજબી છે કે તે આહાર કરે પરંતુ એવો કોઈ ડર તેને છે જ નહિ કેમ કે તેનું (ચરમશરીરીનું) આયુષ્ય અનપવર્ય (જેમાં ઘટાડો ન થઈ શકે તેવું) છે અને તેનાં મતિ આદિ ચાર જ્ઞાનોની હાનિની પણ કોઈ સંભાવના નથી. આ રીતે આપના જ તર્કોના આધારે કેવલીને છદ્મસ્થાવસ્થામાં પણ આહારનો નિષેધ કરી શકાય છે. તેથી આપે એ સ્વીકારવું જ જોઈએ કે જો કેવલીના દીર્ધ આયુષ્યનું પ્રધાન કારણ આયુષ્ય કર્મ છે તો તેવી જ રીતે લાંબુ જીવવામાં આહારગ્રહણ (ભોજન કરવું તે) પણ એક સહકારી કારણ છે જ. જેવી રીતે મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં સમસ્ત મન-વચન-કાયાના વ્યાપારોનો અત્યન્ત નિરોધ કરનારા ભુપતક્રિયા ધ્યાનની પૂર્ણતા સાક્ષાત કારણ છે તેવી જ રીતે મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં સમ્યગ્દર્શન આદિ પણ પરંપરાથી કારણ છે જ. તેથી જેવી રીતે અનન્તવીર્યવાળા કેવલીની મુક્તિમાં વ્યુપરતક્રિયાધ્યાન અને સમ્યગ્દર્શન આદિ સર્વ કારણોની અપેક્ષા છે તેવી જ રીતે કેવલીના દીર્ધ આયુષ્ય માટે આયુકર્મની સાથે સાથે આહારગ્રહણની કારણરૂપે અપેક્ષા હોવી જ જોઈએ. આહારગ્રહણ કરવાથી કેવલીના અનન્તવીર્યત્વને કોઈ હાનિ થતી નથી, કોઈ બાધા પહોંચતી નથી. જેવી રીતે કેવલી વિશ્રામ કરવા માટે દેવચ્છન્દની અર્થાત્ દેવોએ રચેલા સ્થાનવિશેષ આદિની અપેક્ષા રાખે છે તથા ચાલે છે, ઊઠે છે, બેસે છે આદિ ક્રિયાઓ કરે છે તેવી જ રીતે તે જો આહાર પણ કરે તો તેમાં કોઈ વિરોધ નથી, બાધા નથી. વળી, એ પણ કોઈ નિયમ નથી કે “જે જેટલો વધુ બળવાન તેને તેટલી ઓછી ભૂખ લાગે, કેમ કે જગતમાં તો એનાથી ઊલટું જ દેખાય છે અર્થાત વધુ બળવાનને વધુ ભૂખ લાગે છે, વધુ કકડીને ભૂખ લાગે છે.
88. વિવા/મોfપ વનિનો મુરુ પ્રતિપાદ્રયતિ | તથાદિતત્ત્વાર્થસૂત્રમ્ “વિવિશ નિને” [ત . ૧૨૮] રતિ વ્યારાएकादश परीषहाः क्षुत्पिपासाशीतोष्णदंशमशकचर्याशय्यावधरोगतणस्पर्शमलाख्या जिने केवलिनि भवन्ति, तत्कारणस्य वेदनीयस्याद्यापि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |