Page Text
________________
બૌદ્ધમત
૪૧ પણ વૈશેષિક કહેવામાં આવે છે. અહીં “ ધી' હિમવ્યાકરણ ૬.૨] સૂત્ર અનુસાર અપ્રત્યય લગાડવાથી “વૈશેષિક' શબ્દ બન્યો છે. વૈશેષિકોના દર્શનને વૈશેષિક કહેવામાં આવે છે. જૈમિનિ નામના આદ્ય આચાર્ય થયા છે, તેમના મતને જૈમિનીય મત કહે છે. તેને મીમાંસક પણ કહેવામાં આવે છે. શ્લોકમાં “તથા' શબ્દ અને “ચ' શબ્દ સમુચ્ચયાર્થક છે. અન્યત્ર પણ આમ જ સમજવું. આ છ દર્શનોનાં નામોની વાત થઈ. શ્લોકમાં “અહો' શબ્દનો પ્રયોગ શિષ્યના આમત્રણ માટે કરવામાં આવ્યો છે. શિષ્યોના ચિત્તને બીજા વિષયોમાંથી વાળીને શાસ્ત્ર સાંભળવા તરફ લગાવવા આમત્રણ કરવામાં આવ્યું છે. (૩), 45. નથ યથોદ્દેશ તથા નિર્દેશ કૃતિ ચાલતી વૌદ્ધમતમારણે–
तत्र बौद्धमते तावद्देवता सुगतः किल ।।
चतुर्णामार्यसत्यानां दुःखादीनां प्ररूपकः ॥४॥ 45. હવે જે ક્રમથી નામોને ગણાવ્યાં હોય તે જ ક્રમથી તેમનાં લક્ષણો આપી વિવેચન કરવું જોઈએ એ નિયમ અનુસાર સૌપ્રથમ ગણાવવામાં આવેલ બૌદ્ધમતનું નિરૂપણ ગ્રન્થકાર કરે છે–
ત્યાં બૌદ્ધમતમાં દુઃખ, સમુદાય, નિરોધ અને માર્ગએ ચાર આર્યસત્યોનો ઉપદેશ આપનાર સુગત દેવતા છે.(૪)
46. तत्रशब्दो निर्धारणार्थः, तावच्छब्दोऽवधारणे । तेषु दर्शनेष्वपराणि दर्शनानि तावत्तिष्ठन्तु, बौद्धमतमेव प्रथमं निर्धार्योच्यत इत्यर्थः । अत्र चादौ बौद्धदर्शनोपलक्षणार्थं मुग्धशिष्यानुग्रहाय बौद्धानां लिङ्गवेषाचारादिस्वरूपं प्रदर्श्यते । चमरो मौण्ड्यं कृत्तिः कमण्डलुश्च लिङ्गम् । धातुरक्तमागुल्फं परिधानं वेषः । शौचक्रिया बह्वी ।
"मृद्वी शय्या प्रातरुत्थाय पेया भक्तं मध्ये पानकं चापराह्ने। द्राक्षाखण्डंशर्करा चार्धरात्रे मोक्षश्चान्ते शाक्यपुत्रेण दृष्टः॥१॥ मणुनं भोयणं भुच्चा मणुन्नं सयणासणं ।
મન્નિમિ મIરી મન્ન ફાયણ પુછી રા' 46. શ્લોકમાં નિર્ધારણના અર્થમાં ‘તત્ર' શબ્દનો અને અવધારણના અર્થમાં તાવત’ શબ્દનો પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તે છ દર્શનોમાંથી અન્ય દર્શનોને છોડી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |