Page Text
________________
द्रोणसूरिकृत ओघनिर्युक्ति - वृत्ति
'प्रकान्तोऽयमावश्यकानुयोगः
,
तत्र च सामायिकाध्ययनमनुवर्तते, तस्य च चत्वायंनुयोगद्वाराणि भवन्ति महापुरस्येव तद्यथा उपक्रमः निक्षेपः अनुगमः नय इति एतेषां चाध्ययनादी उपन्यासे इत्थं च क्रमोपन्यासे प्रयोजनमभिहितम् । तत्रोपक्रमनिक्षेपावुक्तौ, अधुनाऽनुगमावसरः, सच द्विधा नियंक्त्यनुगमः सूत्रानुगमश्च तत्र नियुक्त्यनुगमस्त्रेधा निक्षेपोपोद्घातसूत्रस्पर्शनियुक्त्यनुगमभेदात्, तत्र निक्षेप नियुक्त्यनुगमोऽनुगतो वक्ष्यमाणश्च, उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमस्त्वाभ्यां द्वाभ्यां द्वारगाथाभ्यामनुगन्तव्यः - ' उद्देसे निद्देसे य' इत्यादि । अस्य च द्वारगाथाद्वयस्य समुदायार्थोऽभिहितः, अधुनाऽवयवार्थोऽनुवर्तते तत्रापि कालद्वारावयवार्थः, तत्प्रतिपादनार्थं चेदं प्रतिद्वारगाथासूत्रमुपन्यस्तम्- 'दव्वे अद्ध अदाज्य उवक्कम' इत्यादि । अस्यापि समुदायार्थो व्याख्यातः साम्प्रतमवयवार्थः तत्राप्युपक्रमकालाभिधानार्थमिदं गाथासूत्रमाह - 'दुविहोवक्कमकालो सामायारी अहाउयं चेव । सामायारी तिविहा ओहे दसहा पर्याविभागे ॥ १॥ तत्रोपक्रम इति कः शब्दार्थ : ? उपक्रमणं उपक्रमः, उपशब्दः सामीप्ये 'क्रमु पादविक्षेपे उपेति सामीप्येन क्रमणं उपक्रमः—दूरस्थस्य समीपापादनमित्यर्थः, तत्रोपक्रमो द्विधा -सामाचार्युपक्रमकालः यथायुष्कोपक्रम कालश्च तत्र सामाचार्युपक्रमकालस्त्रिविधः ओघसामाचार्यपक्रमकालः दशधासामाचार्यक्रमकालः पदविभागसामाचायुक्रमकालश्च । तत्रौघसामाचारी - ओघनिर्युक्तिः........ । तत्रौघसामाचारी तावदभिधीयते .... 1'
2
वृत्ति में अनेक स्थानों पर आचार्य ने इदानीमेनामेव गाथां भाष्यकृद् व्याख्यानयति', 'इदानीं भाष्यकारो गाथाद्वयं व्याख्यानयन्नाह" इदानीमेतदेव भाष्यकारो गाथाद्वयं व्याख्यानयन्नाह" इत्यादि शब्दों के साथ भाष्यगाथाओं का व्याक्यान किया है । प्रस्तुत संस्करण में भाष्य की गाथा - संख्या ३२२ हैं तथा नियुक्ति की गाथा- संख्या ८११ है । इस प्रकार नियुक्ति और भाष्य दोनों को मिलाकर ११३३ गाथाएँ हैं ।
१. आवश्यक नियुक्ति, गा० १४०-१. ३. पृ० २०५.
४. पृ० २०८.
Jain Education International
1
२ . वही, गा० ६६१.
५. पु० २१०.
For Private & Personal Use Only
7
३६५
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002096 |
| Book Title | Jain Sahitya Ka Bruhad Itihas Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Mehta |
| Publisher | Parshwanath Shodhpith Varanasi |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 520 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, History, Canon, & Agam |
| File Size | 19 MB |