________________
સલામ કરસન ભગતને!
વર્ષો પહેલાંની એટલે કે લગભગ નેવું વર્ષ પહેલાંની આ ભગત, ભૂંડું બોલો. વાત છે. નેવું વર્ષ એ કાંઈ બહુ પુરાણી વાત ન કહેવાય. ભગત કહે : સૌરાષ્ટ્રનું પીઠવા જાળ નામે એક નાનું ગામ. ગામમાં | જિંદગીમાં નથી બોલ્યો તો આજે કાં બોલું? એક ભલો માણસ રહે. કરસન એનું નામ. ધંધો
ટોળું જીદે ચડ્યું. ગામના મુખી પણ એમાં ભળ્યા! લહારનો. કામ લોઢા સાથે પણ હૈયું તો જાણે મીણનું ગામમખી કહે: ભગત ગાળ બોલે તો ગામને જે લાગો બનેલ! દયા તો રુવે-રંવે ભરેલી. ભૂખ્યાને ભોજન કરાવે ભરવાની છે તે માક કફી દઈશ આવી લાલચે પણ અને તરસ્યાને જળ આપ, થાકથાનાસામા. આવા ભગત એકના બે ન થયા. બધાં કામો જોઈ લોકો એને ભગત કહેતા. એ નામે જ
ટોળું જીદ કરતું રહ્યું. મુખીનો મુક્કો મજબુત થયો. ઓળખાય. અને વાત પણ સાચી. કોઢમાં થોડું ઘણું કામ
એનું મન વળે ચડ્યું. કહેઃ ભગત, તમે એક પણ અપશબ્દ કરીને ભગત નીકળ્યા જ હોય. ગાયોને ઘાસ નીરે,
નહીં બોલશો તો આવતીકાલ સવાર સુધીમાં ઊચાળા પંખીઓને ચણ નાંખે, કૂતરાને રોટલા દે. આ જ
ભરી આ ગામ છોડી દેવું પડશે. તેમનું કામ!
હવે તો ગામના મોટેરાઓ ભગતને સમજાવવા બેઠી દડીનું શરીર, ભીનો વાન; પણ આંખો
લાગ્યા. પાણીદાર. કોઈનું દુઃખ ભાળ્યું ન જાય. સ્વભાવે ભારે
ભગત, એકવાર બોલી દો ને ! પણ ભગત કોનું ટેકીલા. ગામ આખામાં એમની શાખ સાચા અને ધર્મી
નામ. મૌન જ રહ્યા. મોંમાંથી અપશબ્દ કેમ નીકળે? ન તરીકેની. પણ એકવાર ગામમાં એવું થયું કે સાંભળનાર
જ નીકળ્યો! વિચારમાં પડી જાય.
વળતે દિવસે વહેલી સવારે, પેઢી દર પેઢીનું વતન, દિવસ હતો હુતાશનીનો, હોળીનો. નાનું એવું
જામેલો ધંધો, કાયમી ઘરાકી, જૂના ગાઢ સંબંધોને પીઠ ગામ. એ પંથકના ગામમાં એવો રિવાજ કે એ દિવસે
કરીને, ઘરવખરી ભરેલા એક ગાડા સાથે ચાલી નીકળીને બધા કાંઈ ને કાંઈ ભૂંડું બોલે. દરેકે દરેકને અપશબ્દ
નજીકના તરક તળાવ ગામે જઈને રહ્યા! બોલવાના ! ભલે એકવાર તો એકવાર, પણ ગાળ
કેવું ધીંગું ખમીર! સ્વીકારેલા ધર્મમાં કેવી અડગતા! બોલવાની.ગામચોરા પાસે આખું ગામ ભેગું થયું હતું. વારો આવેતેમ એક-એક જણ મોંમાંથી અપશબ્દ ઓક્તો
।। अकर्तव्यं नैव कर्तव्यं प्राणैकण्ठगतैरपि ।। જાય! એવામાં કરસન ભગત ત્યાંથી પસાર થતા બધાએ
ન કરવું તે ન જ કરવું, ભલે ગળે આવે પ્રાણ. જોયા અને આડા ઊભા રહી તેમને આંતર્યા:
કથા-પરિમલ ઃ ૨૫૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org