Page Text
________________
ઉચ્ચાત્મા અસમાન પર કરે ના કોપ ક્યારે ખરે’
ક્રોધ ક્યારે પણ કરવા લાયક નથી જ નથી. ક્રોધ એને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ --આ બધું એટલી ઝડપથી બને છે કે શમાવવાનું અમોઘ શસ્ત્ર જ્ઞાન છે. બાહુબલીજી મહારાજની વચ્ચે વિવેક જેટલી જગ્યા પણ રહેતી નથી. પછી પારાવાર કથા દ્વારા આ વાત આપણને સમજવા મળે છે. જેવા પસ્તાવો થાય છે. શ્રી માતાજીનું એક વચન યાદ રાખવા ભરત ચક્રવર્તી એવા જ બાહુબલી. બન્ને ભાઈ જેવું છે : સમોવડિયા.
When you are loosing your temper, ક્રોધ ત્યારે જ આવે જ્યારે વિવેક ગેરહાજર હોય. you are loosing something permanently. વિવેકની હાજરીનો આ પ્રભાવ છે. એ હોય ત્યાં સુધી, ' અર્થાત, જ્યારે તમે મગજ ગુમાવો છો ત્યારે તમે ક્રોધ આવી જ ન શકે.
કશુંક ગુમાવો છો. ક્રોધ કરીને મૂલ્યવાન એવું અંતર-ધન - ભરત ચક્રવર્તી જેવાના હૃદયમાં વિવેકનો દીપક ગુમાવવું કેમ પરવડે? મનને કેળવી સાવધ થઈ શકાય ઓલવાયો કે તરત જ પોતાના પર ક્રોધ સવાર થઈ ગયો. છે. ક્રોધના દશ નિમિત્તોમાંથી બે-ચાર પ્રસંગે એને જરૂર ચક્રવર્તીના હાથમાં તો ચક્ર હતું. તે ચક્ર સગા ભાઈ ટાળી શકાય છે. બાહુબલીજી પર મૂક્યું ક્રોધમાં એ પણ ભૂલાયું કે એક
નબળા અને નાના પર ક્રોધ ન કરવો ગોત્રી પર ચક્ર ન ચાલે. ચક્ર પ્રદક્ષિણા દઈ પાછું આવ્યું.
ક્રોધના પ્રસંગો અંગે બીજી પણ ખાસ વાત કરવી. માનવસ્વભાવની નબળાઈ મુજબ બાહુબલીજીના હૃદયમાં
છે. આપણી નીચેના લોકો સાથે, આપણા આશ્રિતો સાથે પણ ક્રોધની આગ ભભૂકી ઊઠી.
સલુકાઈથી વર્તીને તેઓ પ્રત્યે ક્રોધ-પ્રસંગ ઊભા થાય તો ભરત પાસે ચક્ર હતું તો બાહુબલીજી પાસે બાહુનું પણ એ પ્રયત્નપૂર્વક ટાળવા જોઈએ. એવા ઉપર ક્રોધ શું બળ હતું. મૂઠીમાં અજોડ તાકાત હતી. આંખનાં ભવાં કરવો? નાના બાળકો હોય, મજુર માણસો હોય, વયમાં ચડી ગયા. દાંત કચકચાવ્યા અને જોરથી મૂઠી વાળી અને નાના હોય તેના ઉપર તો કરવો જ નહીં. એવા ઉપર ક્રોધ ઉગામી, ,
ન જ શોભે. પણ એ જ ક્ષણે અંતરમાં વિવેકનું અજવાળું પથરાયું. કેટલાંક ઉત્તમ પુરુષો પ્રબળ ક્રોધના પ્રસંગોમાં પણ વિચારે ચડ્યા : પિતા સમા મુજ બાંધવ ઉપર કરું શું આ જે રીતે શાંત રહેતા હોય, પોઝિટિવ વલણ અખત્યાર કરતા અત્યારે ? આટલો વિચાર આવતાં તો ઉગામેલી મૂઠી ત્યાં હોય એ જોવા મળે ત્યારે એવી આશા બંધાય છે કે મનને જ અધ્ધર રહી ગઈ. આવું અમોઘ શસ્ત્ર એમ પાછું કેમ કેળવીએ તો સમભાવમાં રહી શકાય. મોટા સંત પુરુષોના વળે?
જીવનપ્રસંગો પરથી પ્રેરણા લઈ આપણા જીવનને પણ ઉગામેલી મૂઠી માથા ઉપર ગઈ. તત્ક્ષણ લોન્ચ કર્યો ઉદ્દાત્ત કરી શકીએ. અને મુનિ બની ગયા ! ક્રોધને નિષ્ફળ બનાવવા વિવેકે
એક સંતની ઉદારતા એટલે કે જ્ઞાન ભાગ ભજવ્યો.
એક સંતના આશ્રમમાં એક વાર કેટલાંક ચોર તોડફોડ - જ્ઞાનથી ક્રોધ પર કાબુ મેળવી શકાય છે. વિજય પણ કરીને ઘૂસી ગયા. ભક્તોએ સંતને જાણ કરી. શાંતમૂર્તિ મેળવી શકાય છે. વિરલાઓ જ આવું કરી શકે. ક્રોધની સંત બોલ્યા : આવવા દો એમને અને એમનો વેશ એમને વૃત્તિ, એનું બહારની સપાટીએ પ્રગટીકરણ અને પછી ભજવવા દો. ચોરી આગળ વધીને આશ્રમની મિલકતને
૨૨૮: પાઠશાળા Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002066 |
| Book Title | Pathshala Granth 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnasuri |
| Publisher | Bapalal Mansukhlal Shah Trust |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 382 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Ethics, Sermon, & Education |
| File Size | 63 MB |