________________
૨૨
લુક્ષેમ્બૉર્ગથી જીનિવા
અમે કેટલાક મિત્રો યુરોપના પ્રવાસે નીકળ્યા હતા. કેટલાક દેશોમાં અમે ફરી લીધું હતું. હવે અમારો કાર્યક્રમ લુક્ષેમ્બૉર્ગ (Luxembourg - લુક્ષેમ્બર્ગ, લક્ઝેમ્બર્ગ, લક્ષેમ્બર્ગ) જવાનો અને ત્યાંથી જીનિવા પહોંચવાનો હતો. અમારી બસ જર્મનીની એક ટ્રાવેલ કંપનીની હતી. ડ્રાઇવર અને ગાઈડ જર્મન હતા, પણ તેઓ ઇંગ્લિશ સારું બોલતા હતા.
દુનિયામાં રાષ્ટ્રનું નામ અને પાટનગરનું નામ એક હોય એવું ઘણું ઓછું જોવા મળે છે. કેટલાંક નાનાં ટાપુ-રાષ્ટ્રો(Island states)નાં તથા કદ્દમાં નાનાં રાષ્ટ્રોનાં એવાં નામ હોય છે. યુરોપની ધરતીમાં ત્રણ રાષ્ટ્રોની વચ્ચે આવેલા લુક્ષેમ્બૉર્ગનું નામ પણ એવું જ છે.
દુનિયાનાં કેટલાંક નાનામાં નાનાં રાષ્ટ્રોમાં લક્ષેમ્બૉર્ગની ગણના થાય છે. હજારેક ચોરસ માઈલના વિસ્તારવાળા આ દેશની વસ્તી આશરે ચાર લાખ જેટલી છે. એની ઉત્તર અને વાયવ્ય દિશામાં બેલ્જિયમ, દક્ષિણ દિશામાં ફ્રાન્સ અને પૂર્વ દિશામાં જર્મની આવેલાં છે એટલે લુક્ષેમ્બૉર્ગમાં એ ત્રણે દેશની ભાષાના મિશ્રણ જેવી ‘લુપ્તેમ્બૉર્ડીં’ ભાષા બોલાય છે. ત્યાંના સામાન્ય નાગરિકો આ ત્રણે ભાષા જાણતા હોય છે. આમ જો જોઈએ તો લુક્ષેમ્બૉર્ગને જર્મનીના જ એક ભાગ જેવું ગણી શકાય. યુરોપના દેશોમાં વિભાજન અને એકીકરણની ઘટનાઓ વખતોવખત બનતી રહી છે. ૧૮૭૧માં જર્મનીના એકીકરણની ઘટના બની તે વખતે લુક્ષેમ્બૉર્ગે સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર તરીકે રહેવાનું પસંદ કર્યું. એટલે આજ દિવસ સુધી એ સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર રહ્યું છે. લુક્ષેમ્બર્ગના નાગરિકો બહારની દુનિયામાં જાય અને ત્યાં લુક્ષેમ્બૉર્ગનું નામ કોઈ જાણતું ન હોય તો તેઓ પોતાને જર્મન નાગરિક તરીકે, વ્યવહારુ દૃષ્ટિએ, ઓળખાવવાનું પસંદ કરે છે. લુક્ષેમ્બોર્ગના લોકો એકંદરે ખ્રિસ્તી ધર્મના રોમન કેથોલિક સંપ્રદાયને અનુસરનારા છે.
એટલે જ લુક્ષેમ્બૉર્ગમાં ફરતાં ફરતાં મને અમારી મુંબઈની સેંટ ઝેવિયર્સ કૉલેજના બે જર્મન રોમન કેથોલિક પાદરીઓ-ફાધરો-નું સ્મરણ તાજું થયું. એક તે ફાધર ધૂર. તેઓ ઇતિહાસના પ્રાધ્યાપક અને કૉલેજના ભૂતપૂર્વ પ્રિન્સિપાલ હતા. બીજા તે ફાધર એસ્ટેલર. તેઓ સંસ્કૃત વિષયના પ્રાધ્યાપક અને પ્રકાંડ પંડિત હતા. અજાણ્યા આગળ વાત કરતી વખતે તેઓ પોતે જર્મનીના છે એમ જ કહેતા, પણ અમારી સાથે સ્ટાફરૂમમાં વાતો કરતી વખતે પોતે જર્મનીની સરહદ પર આવેલા લુલ્લેમ્બૉર્ગના વતની છે એવી સ્પષ્ટતા કરતા. ખ્રિસ્તી સંઘમાં દીક્ષા લીધા પછી અને મુંબઈની સેંટ ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં
૧૪૪
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org