________________
આહારનો ત્યાગ કરે છે અને પર્વતિથિએ, ચાતુર્માસમાં કે માવજીવન લીલોતરીનો ત્યાગ કરે છે. સાત્ત્વિક ગુણની વૃદ્ધિ માટે, સંયમના ત્રિકરણયોગે પાલન માટે આવી આહારશુદ્ધિની મર્યાદા સ્વીકારાઈ છે.
ભારતીય સાંસ્કૃતિક પરંપરામાં દૂધને પવિત્ર માનવામાં આવ્યું છે. એટલે દૂધ ઢોળાય કે ઊભરાય તો એને અપશુકન માનવામાં આવે છે. કોઈને નાણાં પાછાં આપવાની વાત આવે તો પોતાની પ્રામાણિકતા દર્શાવવા માટે માણસ કહે છે કે, “મારે દૂધે ધોઈને નાણાં પાછાં આપવાનાં છે.” જૈનોમાં જિનપ્રતિમાને સ્નાન – (પ્રક્ષાલ) પ્રથમ દૂધથી કરવામાં આવે છે અને પછી જલથી, કારણ કે દેવો તીર્થકર ભગવાનના જન્મસમયે એમને સ્નાન કરાવવા માટે મેરુપર્વત પર લઈ જાય છે અને ક્ષીરસમુદ્રના દૂધ જેવા જળથી સ્નાન કરાવે છે. માણસ અનીતિ કરે અને પછી નુકસાન થાય ત્યારે “દૂધના દૂધમાં અને પાણીના પાણીમાં' એવા રૂઢિપ્રયોગનો ઉપયોગ કરે છે.
આમ, દૂધ માનવજાત માટે અમૃત સમાન છે, પણ એને છંછેડવામાં આવે તો તે વિષ સમાન બનવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
(સાંપ્રત સહચિંતન-૧૩)
દુગ્ધામૃત * પ૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
