Jain Achar Darshan

SR No.: 002030
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 384
Language: Gujarati, Prakrit
Classification: Book_Gujarati, Achar, & Religion
File Size: 20 MB

Page 97

આવ્યા છે. સામાયિકના આઠ પ્રકારનાં નામ અને તે દરેક ઉપર દૃગંત શાસ્ત્રકારોએ આપ્યાં છે. એ માટે નીચે પ્રમાણે ગાથાઓ છે :
सामाइयं समइयं सम्मं वाओ समास संखेवो ।
अणवझं य परिण्णा पच्चखाणेय ते अट्ठा ॥ સિામાયિક, સમયિક, સમવાદ, સમાસ, સંક્ષેપ, અનવદ્ય, પરિણા, અને પ્રત્યાખ્યાન - એમ આઠ નામ સામાયિકનાં છે.]
दमदंते मेअज्जे कालय पुत्था चिलाइपुत्ते य ।
धम्मरुइ इला तेइली सामाइय अठ्ठदाहरणा ॥ [૧. દમદત રાજા, ૨. મેતાર્ય મુનિ, ૩. કાલાચાર્ય, ૪. લૌકિકાચાર પંડિતો, ૫. ચિલાતીપુત્ર, ૬. ધર્મરુચિ સાધુ, ૭. ઈલાચીપુત્ર અને ૮. તેટલીપુત્ર - એમ સામાયિક વિશે આઠ ઉદાહરણો છે.]
સામાયિકનાં આઠ નામના અર્થ નીચે પ્રમાણે છે :
(૧) સામાયિક: જેમાં સમતાભાવ રાખવામાં આવે છે. આ સમભાવ સામાયિક ઉપર દમદત રાજાનું દષ્ટાંત છે.
(૨) સમયિક: સ–મયિક. મયા એટલે દયા. સર્વ જીવ પ્રતિ દયાનો ભાવ ધારણ કરવો તે. આ સમયિક-સામાયિક ઉપર મેતાર્યમુનિનું દૃષ્યત સુપ્રસિદ્ધ છે.
(૩) સમવાદઃ સમ એટલે રાગદ્વેષ-રહિતતા. જેમાં એવા પ્રકારનાં વચન ઉચ્ચારવાં તે સમવાદ – સામાયિક, એના ઉપર કાલકાચાર્ય (કાલિકાચાર્ય)નું દૃષ્ટાંત આપવામાં આવે છે.
જી સમાસઃ સમાસ એટલે જોડવું, એકત્ર કરવું, વિસ્તાર ઓછો કરવો, થોડા શબ્દોમાં શાસ્ત્રોના મર્મને જાણવો તે. આ સમાસ સામાયિક ઉપર ચિલાતી પુત્રનું દાંત આપવામાં આવે છે.
(૫) સંક્ષેપ : થોડા શબ્દનો ઘણો અર્થવિસ્તાર વિચારવો અથવા દ્વાદશાંગીનું સારરૂપ તત્ત્વ જાણવું છે. આ સંક્ષેપ સામાયિક ઉપર લૌકિકાચાર પંડિતોનું દૃશ્ચંત આપવામાં આવે છે.
(૬) અનવદ્યઃ અનવદ્ય એટલે નિષ્પાપ. પાપ વગરના આચરણરૂપ સામાયિક તે અનવદ્ય સામાયિક. તેના ઉપર ધર્મરુચિ અણગારનું દૃષ્યત આપવામાં આવે છે.
(૭) પરિણાઃ પરિણા એટલે તત્ત્વને સારી રીતે જાણવું છે. પરિણા સામાયિક ઉપર ઈલાચીકુમારનું દૃષ્યત સુપ્રસિદ્ધ છે.
(૮) પ્રત્યાખ્યાન: પ્રત્યાખ્યાન એટલે પચ્ચકખાણ. કોઈ વસ્તુનો ત્યાગ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હોય તે પ્રત્યાખ્યાન. પ્રત્યાખ્યાન સામાયિક ઉપર તેટલીપુત્રનું દૃષ્ટાંત આપવામાં આવે છે.
સામાયિક કા ૪૯