Jain Dharma Darshan

SR No.: 002029
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 348
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 19 MB

Page 68

“એ સ્વર અને “એ” કારાત્ત વ્યંજનો આ પ્રમાણે છેઃ એ (૨), વે
(૧).
ઓ' સ્વર અને ઓકારાત્ત વ્યંજનો આ પ્રમાણે છેઃ સો (૧), મો (૫ રો (૧), લો (૧), સો (૧).
એ” કારાન્ત વ્યંજનો આ પ્રમાણે છે: ણં (૬), ૫ (૧), મેં (૩), લે (૧), હં (૧).
આમ, અકારાન્ત (૨૫), આકારાન્ત (૧૧), ઈકારાન્ત (૫), ઉકારાન્ત (૩), એકારાન્ત (૩), ઓકારાન્ત (૯) અને અંકારાન્ત (૧૨)-એમ ૬૮ અક્ષરો છે.
નવકારમંત્રમાં કઠસ્થાનીય વ્યંજનો આ પ્રમાણે છે : કકા (૧), ગ (૨). તાલાબ વ્યંજન આ પ્રમાણે છે: ચ (૨), ... (૧). મૂર્ધન્ય વ્યંજનો આ પ્રમાણે છે: ઢ (૧), ણે (૬), ણા (૧), ણો (૧). દત્ય વ્યંજનો આ પ્રમાણે છે : તા (૧), ન (૬), દ્વા (૧).
ઓષ્ઠ-સ્થાનીય વ્યંજનો આ પ્રમાણે છે : ૫ (૧), પા (૧), પ (૧), ૫ (૧), મુ (૧), મો (૫), મ (૩).
અર્ધસ્વર આ પ્રમાણે છે : ય (૧), યા (૨), રિ (૨), રો (૧), લા (૧), લો (૧), લે (૧), ૩ (૩), વ (૨), બે (૧).
ઉષ્માક્ષરો આ પ્રમાણે છે ઃ સ ૪), સા (૧), સો (૧), સિ (૧), ર્સિ (૧), હ (૧), હૂ (૧), હં (૧).
આમ નવકારમંત્રમાં ૬ સ્વર અને ૬૨ સ્વરયુક્ત વ્યંજન (૩ + ૩ + ૯ + ૮ + ૧૨ + ૧૫ + ૧૧) એમ કુલ ૬૮ વર્ણ અથવા અક્ષર છે. ૬ શુદ્ધ સ્વર છે અને સંયુક્તાક્ષરમાં રહેલા એવા કેવળ વ્યંજનો સાત છે. એમાં વ્યંજન 4 ત્રણ વાર વપરાયો છે.
નવકારમંત્રમાં ખ, ઘ, છ, ટ, ઠ, ડ, ફ, બ, ભ, શ, ષ, જેવા વ્યંજનો વપરાયા નથી. જોકે આમાંના ઘણા વ્યંજનો અન્ય મંત્રોમાં પણ ઓછા વપરાયેલા કે ન વપરાયેલા જોવા મળશે. વળી નવકારમંત્ર અર્ધમાગધીમાં હોવાથી તેમાં શ, ષ જેવા વ્યંજનોને અવકાશ નથી.
આ પૃથક્કરણ ઉપરથી જોઈ શકાશે કે નવકારમંત્રમાં અનુનાસિક સ્વર અને અનુનાસિક વ્યંજનોનું સંખ્યાપ્રમાણ સૌથી વધારે છે. ૬૮ અક્ષરમાં વૈવિધ્યની દૃષ્ટિએ સ્વરો અને વ્યંજનો ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં વપરાયેલા જોવા મળશે. કેટલાક મંત્રો અક્ષરોની દૃષ્ટિએ કષ્ટચ્ચાર્ય હોય છે. નવકારમંત્ર કોચ્ચાર્ય નથી. તરત જીભે ચડી જાય એવો આ મંત્ર છે. બાળક બોલતાં શીખે એની સાથે નવકારમંત્ર બોલતાં
જૈન ધર્મ દર્શન