________________
૩૮ છે છે. ભૌતિક વિજ્ઞાને એનાં સાધનોની ઘણી વૃદ્ધિ કરી આપી, જ્યારે અધ્યાત્મવિજ્ઞાન એ દેહભાવનો સંકોચ કરવાની શિક્ષા આપે છે. છે. અર્થાત જે જેનું છે તેને ત્યાં જ રહેવા દો, શરીરમાં રહેલા સ્પર્શાદિ તે તે જ pપુદ્ગલોના છે. આત્માના લક્ષણનો એક પ્રદેશ તેમાં છે નહિ. દેહ સાથે સંયોગ છે. તે જ આ દેહને ધર્મનું સાધન બનાવી દેહભાવનો મોહ તોડવો તે કાયોત્સર્ગ છે. જે અત્યંતર છે
તપની આખરી મંજિલ છે. જ્યારે દેહાતીત દશા પ્રગટે છે ત્યારે જીવ સ્વયં સિદ્ધ છે થાય છે. છે. વાસ્તવમાં બાહ્ય અત્યંતર તપ બંને ગાડાનાં બે ચક્ર જેવાં છે. સાથે જ ચાલે છે. હું આ બાહ્ય તપ સાધી લઈએ અને અત્યંતર તપને મુલતવી રાખીએ તો તપની આરાધના કર છે અપૂર્ણ રહે છે. બાહ્ય તપને કેવળ ઉપવાસાદિ તપ એવામાં કે અમુક રસનો ત્યાગ , કે કરવાની પ્રચલિત પદ્ધતિથી ન જોવું, પણ તે અત્યંતર તપ તરફ લઈ જનારું અને તેનું જ તો રક્ષણ કરનારું તપ છે. જ્યારે અત્યંતર તપ તો ઉપયોગશુદ્ધિની પદ્ધતિવાળું છે. એકલું
બાહ્ય તપ પુણ્ય સુધી પહોંચાડે છે, જ્યારે અત્યંતર તપનું કોઈ પણ અનુષ્ઠાન પૂર્ણ છે શુદ્ધિથી પાલન કરવામાં આવે તો પરંપરાએ મોક્ષનું કારણ બને છે. 2. દૃષ્ટાંતને અનુસરીને અઠ્ઠમ તપનું માહાત્મ દર્શાવ્યું છે. ઉપરાંત સાધનામાં અઠ્ઠમ છે.
આ તપની શ્રેષ્ઠતા છે. સંઘની સુખાકારી માટે, સંવત્સરીની સાધના માટે, પોષ દશમની છે - સાધના જેવાં અનુષ્ઠાનો સાથે અઠ્ઠમ તપનો મહિમા જળવાયો છે. છતાં તપની પૂરી જ છે આરાધના ભગવાને આ પ્રમાણે ઉપદેશી છે.
ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગલ છે. અહિંસા, સંયમ અને તપ એનાં મુખ્ય અંગ છે. જેનું મન હંમેશાં ધર્મમાં લાગેલું રહે છે, તેને તો દેવો પણ નમસ્કાર કરે છે.
ધર્મને સાંભળીને મનુષ્ય કલ્યાણકારી શું છે તે જાણે છે. વળી તે ધર્મને સાંભળીને પાપ શું છે તે જાણે છે. આમ ધર્મશ્રવણ દ્વારા તે બંનેને જાણીને જે શ્રેય હોય છે તેનું તેણે આચરણ કરવું.
છે
lain Education International *
***
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org H. MAKANANENAV
