________________
- કકકક કક'- As were es.કાગડ્ડાગાશાળા ,
૩૧ ઉત્તમ જીવો દ્વારા સાહજિક થયેલી અઠ્ઠમ તપની આરાધના પ્રગટ થઈ હતી, કે જે વડે ચંદનબાળા જેવા જીવો મુક્તિના બીજની પ્રાપ્તિ કરી શક્યા.
ઇચ્છા નિરોધ તપ: તે તપનું મૂળ સૂત્ર છે. આ પ્રણાલિકાગત તપનો બાહ્ય પ્રકાર ઘણો જળવાયો અને વૃદ્ધિ પામ્યો છે. અત્યંતર છે
તપ પ્રત્યે જીવોનું લક્ષ્ય કંઈક ગૌણતા પામ્યું છે. જે કંઈ જળવાયું છે તેમાં રસકસ રે - ઘટ્યા છે, અને કેટલુંક સાવ ખોરંભે પડ્યું કે વિસ્કૃત થયું છે. અર્થાત્ જૈન દર્શનના છે. ઉપવાસ અને આયંબિલ જેવાં તપ કરવાં એ બાળરમત નથી. છતાં એનો વિકાસ થતો રહ્યો છે. બાહ્ય કે અત્યંતર તપનું મૂળ હાર્દ ઘણું રહસ્યપૂર્ણ છે, જે સાધકને અધ્યાત્મમાર્ગે લઈ જનારું છે. છે અનાદિકાળથી જીવ જે સ્થાને જન્મ્યો ત્યાં તેની દેહભાવે સુખપ્રાપ્તિની ઇચ્છા રહી
છે. અનાદિકાળનો નિરંતર ઇચ્છાનો અભ્યાસ છોડવો દુર્લભ છે. ફક્ત માનવદેહ ધારણ કે જ કરીને તપની ક્રમિક અને બોધસહિત સાધના થાય તો ઇચ્છાનું મૂળ નષ્ટ થાય. તેથી
આસક્તિ ઘટે, મોહ શમે, અને મોક્ષની કેડી મળી રહે. છે આથી જ્ઞાનીજનોએ તપનો ક્રમ સાધનાની શુદ્ધિ માટે ગોઠવ્યો, જેના બાર પ્રકાર કહ્યા છે. તે ક્રમ વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિયુક્ત છે. પરંતુ વૈજ્ઞાનિક ક્રમની સમજ ન હોવાથી તપાસ થાય છે, અને તેની ફળશ્રુતિ નિર્જરા રહી જાય છે. આથી તપ બાળરમત ન હોવા છતાં બાળપ બની જાય છે. આખો ક્રમ ઇચ્છાઓ, આસક્તિ અને મોહને શાંત કરવા માટે છે હતો. તપ થઈ જાય અને આ ત્રિપુટીની સોબત અકબંધ રહે તો સમજવું કે એ બાળપણ હતું. જો પરિણામ શુભ રહ્યા હોય તો પુણ્ય સુધી લઈ જાય, અને તપ સાથે પરિણામ કષાયજનિત હોય તો ક્ષુદ્ર પુણ્યયોગ સુધી લઈ જાય કે નિયાણાથી પાપયોગની સંભાવના તે ઊભી થાય. છે ગુરુઆજ્ઞા, ગુરુકૃપા કે સ્વયં સમજની સહજતા વગરનું તપ કોઈ વાર ભયંકર
પરિણામો લાવે છે. હજારો વર્ષના તપની હૂંડીને એક જ નિયાણું ખાતું સરભર કરી નાંખે છે. કાં સત્તા, કાં બળ, કાં કામિની જેવા મુદ્ર પદાર્થોમાં જીવ દીર્ઘકાળના તપને ચૂકવી દે છે. આ કાળનો માનવી આમ તો કાળના પરિબળે ભલે એવાં નિયાણાં ન
ein Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
