________________
કિલ્યો સંયમ તાજા કરતા નથી. અમે છે, કારણ
શુદ્ધ ચૈતન્યની ઊંડી ગુફામાં રહેલું પરમાત્મતત્ત્વ સર્વાગપણે પ્રકાશી ઊઠે છે, ત્યારે અંતરાત્માને ક્ષણમાત્રમાં અનુભવ થાય છે કે
આ જ હું છું”, “સોહં'. ઈન્દ્રિયોના વિવિધ વિષયોનો કોલાહલ અત્યંત શાંત થવાથી ચિત્ત સ્વરૂપમાં લય પામે છે, કારણ કે બહારના વિષયો હવે આસક્તિ કરતા નથી. ભૂતકાળના વિષય-ભોગજનિત વિકલ્પો સંયમ દ્વારા શમી ગયા છે, અને ઇન્દ્રિયો જ વિશ્રામ પામી છે. આથી અસંગ એવું પરમાત્મસ્વરૂપ શુદ્ધ ઉપયોગમાં પ્રતિબિંબિત થઈ અનુભવમાં આવે છે. ત્યાર પછી તે અંતરાત્મા નિરાકુળ આનંદમાં રહે છે. તેના આનંદ કે સુખ માટે બહારના સંયોગોને સંબંધ નથી. તેના અંતરમાં જ આનંદ રહ્યો હતો તે પ્રકાશિત થયો છે. એક ક્ષણનો આ અનુભવ શાશ્વત બને છે.
ઇન્દ્રિય વૃત્તિ નિરોધ કરી જો ખિનુ ગલિત વિભાવ; દેખે અંતરાત્મા સો પરમાતમ ભાવ. છંદ-૨૯
આ જીવ ઇન્દ્રિયસુખની ઇચ્છાવાળો થઈ જ્યાં જ્યાં જે જાતિ પામ્યો ત્યાં તે તે ઇન્દ્રિયોના વિષયમાં ડૂબી ગયો. વળી, તે ઈન્દ્રિયોવશ એક એક જાતિમાં અસંખ્ય વર્ષો ગાળ્યાં. એક સ્પર્શેન્દ્રિયમાં તો કલ્પનાતીત કાળ પસાર કર્યો. ત્યાર પછી રસનાનો ઉમેરો થતાં વળી એમાં લોભાયો. જેમ જેમ ઇન્દ્રિય-વિકાસ થતો ગયો તેમ તેમ તેમાં વિશેષ અનુરક્ત થયો, વળી જ્યારે ધ્રાણેન્દ્રિય પામ્યો ત્યારે તો વિવેક જ ભૂલી ગયો. વિષ્ટામાં જન્મ્યો તો ત્યાંય સુખ માન્યું. ભમર બન્યો તો પરાગમાં સુખ માન્યું. તેમાં વળી ચોથી ચક્ષુઇન્દ્રિય મળી અને દશ્યજગતમાં ચકિત થઈ ગયો. પ્રકાશ જોઈ લુબ્ધ બન્યો અને
જ્યોતિમાં ઝૂકી પડતો, રૂપ જોતો અને વિકારોને વશ થતો, આખરે શ્રોત્રેન્દ્રિય પામ્યો ત્યારે શબ્દાનુરાગી બન્યો. વળી આ સર્વેમાં પ્રિય-અપ્રિયપણાની બુદ્ધિ અગ્રેસર કરી પછી તો જીવની આકુળતા અનેકગણી વધી પડી.
પરંતુ સદગુરુના બોધ વડે તેને ભાન થયું કે, આ ઇન્દ્રિયોના વિષયો વ્યર્થ છે. આ ઈન્દ્રિયોના વિષયોથી પર મારામાં અતીન્દ્રિય સુખનો ખજાનો પડ્યો છે. આવું ભાન થતાં ઈન્દ્રિય-વિષયોની સર્વ
૮૮
આતમ ઝંખે છુટકારો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
