________________
કરે છે, રમાડે છે, તેના માટે માયા-પ્રપંચ કરી ધન એકઠું કરે છે. અશુભના યોગે એ જ પુત્ર વડે દુ:ખ પામે છે, છતાં પુત્રાદિમાં પોતાપણાનું અહં સેવે છે. મારો પુત્ર ચાર ડિગ્રીવાળો, પાંચમાં પુછાતો યશવાળો, રાતો, કમાતો, પરદેશમાં રહેતો, આવું ઘણા પ્રકારનું નિરર્થક અભિમાન કરે છે.
પુત્રાદિક એવા પરદેહમાં પણ નિજબુદ્ધિ કરે છે, તેના તરફના રાગથી સુખ કે દુઃખ અનુભવે છે, અને વળી તેના તરફથી કેટલીયે અપેક્ષાઓ રાખે છે. પુત્ર પારણામાં સૂતો હોય ત્યારથી જ સ્વપ્નાં સેવે છે કે મારો પુત્ર મોટો થશે, નામ કાઢશે, મને ઘણું સુખ આપશે. પણ કોણ જાણે ભાવિના લેખમાં શું લખ્યું છે ? કોણ વહેલું જાય છે કે કોણ મોડું જાય છે ? સેવેલી સુખની અપેક્ષાઓ વ્યર્થ જાય છે ત્યારે તે દુઃખી થાય છે ?
દેહાદિક આતમભ્રમી કલ્પ નિજ પર ભાવ
આતમજ્ઞાની જગ લહે, કેવળ શુદ્ધ સ્વભાવ. છંદ-૧૨ આત્મબ્રાંતિવાળો દેહ, મન, વાણીને પોતાનાં માનીને તેમાં મારા-તારાપણાના ભાવ કરે છે. આત્મજ્ઞાની તો જગતના સ્વરૂપને જાણવા છતાં કેવળ પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવને જ પોતાનો માને છે.
જેને દેહમાં આત્મબ્રાંતિ થઈ છે તે મન, વાણી સર્વને આત્મરૂપ માને છે, તેમાં જ મમતા કરે છે અને પરભાવમાં સ્વની કલ્પના કરે છે.
આત્મજ્ઞાની જાણે છે કે દેહાદિક સર્વ રાતના પડેલા ઝાકળના બિન્દુ જેવાં છે. સામાન્ય માનવ માને છે કે આ દેહ તો મારો કાયમ રહેવાવાળો છે. પરંતુ શ્વાસની સાથે ઊડી જનારો આ સંબંધ પૂરો થઈ જાય છે અને રહેલા દેહનો અગ્નિસંસ્કાર થતાં પૂરી કાયા રાખરૂપે પરિણમે છે. તેવી કાયા પર મમત્વ શું ને અહં શું ? આવા આત્મભાનથી જ્ઞાની સ્વરૂપનું દર્શન કરે છે ત્યારે તે સર્વ જગતના સ્વરૂપને જાણે છે અને કેવળ પોતાના સ્વભાવમાં જ સ્થિર થાય છે.
૩૨
આતમ ઝંખે છુટકારો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
