________________
વ્રતાદિ પાલન કરી જીવો પાપને રોકે છે અને પુણ્ય બાંધે છે. તેમાં કિંઈક શાતા અનુભવે છે. છતાં પણ બંધનું કારણ છે. કારણ કે અસંયમી અશુભભાવમાં વર્તે છે, સંયમી શુભભાવમાં વર્તે છે. બંને વિકલ્પાત્મક અવસ્થા છે. તે બંનેનો ત્યાગ કરી સહજ સ્વભાવમાં મોક્ષાર્થી પ્રવર્તે છે, ત્યારે તે પરમપદની પ્રાપ્તિ કરે છે.
ઇન્દ્રિયાદિ વિષય થકી સુખની પ્રાપ્તિ થતી નથી કારણ કે તેમાં દ્રવ્ય અને ભાવ હિંસા બંને દોષ આવે છે અને તેથી અવતનું સેવન થાય છે. તે ઈન્દ્રિયાદિથી હું કેવળ ભિન્ન આત્મા છું તેવું ભાન થવાથી પાપજનિત વૃત્તિ ટળે છે. વળી વ્રતાદિ કરવાથી પુણ્ય થાય છે. પરંતુ શુદ્ધાત્મા શુભાશુભ બંને ભાવથી રહિત છે, માટે તેનું અવલંબન લઈ મોક્ષના પરમપદનું સેવન કરવું.
વ્રતાદિનો ત્યાગ ગુરુગમથી પ્રાપ્ત કરવો, અને શુદ્ધાત્માને જાણવો. તો જ મોહાદિ વિકલ્પો શમે છે. ભવ્ય જીવો વિવેકથી ક્રમે અવ્રત અને વ્રતનો ત્યાગ કરે છે. વિવેકરહિત જીવ જેમ અવ્રતમાં સ્વચ્છંદને સેવતો હતો તેમ વ્રતનો ત્યાગ કરીને સ્વચ્છંદને સેવતો થઈ જાય માટે મોક્ષમાર્ગ ગુરુગમે આરાધવો.
પુણ્ય પાપ વ્રત અવતે, મુગતિ દોઉ કે ત્યાગ,
અવતપરે વ્રતભી તર્જ, તાતેં ધરી શિવ રાગ.છંદ-૬૭ પુણ્યપાપરૂપ કર્મપ્રકૃતિ અને મુક્તિના ભાવરૂપ સહજ પ્રવૃત્તિમાં ગગન-પાતાળ જેવું અંતર છે. એ અંતરનો ભેદ જ્ઞાની જાણે છે તેથી તે પાપને તો ત્યજે છે પણ પુણ્યને પણ ત્યજે છે. મુક્તિ માર્ગે ચાલવા માટે શુભ પ્રવૃત્તિના શુભભાવ કેવળ બાળકને આંગળી પકડાવી દોરવા જેવા છે. બાળક સ્વતંત્રપણે ચાલતો થાય ત્યારે આંગળી છોડી દે છે તેમ અશુભથી દૂર થવા શુભનો આધાર છે. જેનો ત્યાગ થવાથી જીવ મોક્ષમાર્ગને પામે છે.
અન્ય કંકોની જેમ પુણ્ય-પાપ પણ કંઠ છે. જેમ દિવસ-રાત, જન્મ-મરણ એકબીજા સાથે જોડાયેલાં છે તેમ પુણ્ય-પાપ પણ જોડાયેલાં છે. તેથી જ્યારે શુદ્ધભાવ પ્રગટે છે ત્યારે જ્ઞાની તે બંને કંઠથી
આતમ ઝંખે છુટકારો
૨૧૮ Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
