________________
બહાર કોઈ ગુરુની જરૂર ન રહે, છતાં એવી પાત્રતા ન હોય તેને આત્મજ્ઞાની ગુરુના આશ્રય અને સેવા દ્વારા માર્ગનો બોધ મળે છે.
જ્યારે પણ જીવ પ્રથમ પરમાર્થની રુચિ કરે છે ત્યારે તેના સંસ્કારમાં જ્ઞાનીજનોનો આદર હોય છે.
જેમ ડોક્ટર થનાર પ્રારંભમાં અભ્યાસ કરે છે. પછી પોતે કોઈ અનુભવી પાસે વધુ કેળવણી લે છે. પછી સ્વતંત્રપણે પોતાનું કાર્ય કરે છે, તેમ ભવ્યાત્મા ગુરુગમે અમુક ભૂમિકામાં આવ્યા પછી સ્વતંત્રપણે પોતાના માર્ગને આરાધે છે. છતાં કહેવાનું પ્રયોજન એ છે કે જો તું કર્મ બાંધવામાં કોઈ ગુરુની સહાય લેતો નથી, તેમ કર્મમુક્તિ માટે પણ તું સ્વતંત્ર છું. તું જ તારો ગુરુ છું.
અર્થાત્ આત્મા સ્વસમ્મુખ થાય ત્યારે તેને અંત:પ્રેરણા મળતી રહે છે. સ્વસમ્મુખ થયેલા ભવ્યાત્મા સંસારથી વિમુખ થાય છે. તેને બાહ્ય પદાર્થો દ્વારા ઐશ્વર્ય જણાતું નથી, પણ પોતાના જ આત્મગુણોનો વૈભવ અનુભવમાં આવે છે. જેમ જેમ તેનો આત્મવિકાસ થાય છે તેમ તેમ અચળ શ્રદ્ધા વડે પોતાના ત્રિકાળી ધ્રુવસ્વરૂપમાં અધિષ્ઠિત થઈ પોતે પોતાનો જ ગુરુ બને છે; કારણ કે આત્મજ્ઞાન એ કોઈ પરાશ્રય નથી. પરંતુ સ્વાધીન સાધન છે. પોતાના આત્મસ્વરૂપમાં સમાયેલો જ મુક્તિને પ્રાપ્ત કરે છે.
છતાં સદ્દગુરુ લાલબત્તી ધરે છે. અંતરંગ રિદ્ધિ પ્રગટ થતાં કોઈ ચમત્કારના મોહમાં પડે છે. કોઈ ભક્તિના નશામાં ઉન્મત્ત બને છે. તે જીવ પોતાને પરમાત્મસ્વરૂપે માનીને સ્વચ્છંદ સેવે છે. માટે ભ્રમમાં ન રહેવું પણ જ્ઞાનીને માર્ગે ચાલવું. અજ્ઞાન જ આ સર્વ બંધન છે, તે જ રાગ-રંગ ભોગને ઇચ્છે છે. જો તે અજ્ઞાનભાવ ટળે તો ભોગાદિ વાસના ટળે, તો ભવરોગનું બીજ ટળે. કેવળ જાણેલું આત્મજ્ઞાન ભવબીજને ટાળતું નથી. પણ વૈરાગ્યયુક્ત આત્મજ્ઞાન ભવબીજને નષ્ટ કરે છે.
ભવિ શિવપદદે આપકુ, આપ હિ સમ્મુખ, તો તે ગુરુ હૈ આત્મા, આપનો ઔર ન કોઈ. છંદ-૬૨
સમાધિશતક Jain Education International
૧૫. www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
