________________
કિંઈ જ ક્ષેમંકર નથી પરંતુ કાદવમાં જન્મેલા કાદવમાં જ રમતા
એવા ભૂંડને કોઈ વૈક્રિયદેવ દયાભાવથી સ્વર્ગમાં લઈ જાય તો પણ તેને ત્યાં સુખ ઊપજતું નથી. તેને પેલા કાદવનું સુખ સદી ગયું છે. તેને સ્વર્ગનાં સુખ ક્યાંથી ગમે ? તે પ્રકારે દીર્ઘકાળનો ઇન્દ્રિયસુખનો સંસ્કાર તેને એવો સદી ગયો છે કે તેમાં આત્માને કંઈ પણ હિતકારી ન હોવા છતાં, ઘણી વાર દુઃખ પામવા છતાં તે અજ્ઞાની બાળજીવ વળીવળીને ત્યાં જ આકર્ષિત થાય છે.
આ સર્વે પદાર્થો મારા છે, હું એમનો છું એવી એકત્વબુદ્ધિ તેને આત્મશુદ્ધિમાં બાધા પેદા કરે છે, ઇન્દ્રિયસુખની ભ્રમણામાં તે દરક્ષણે અષ્ટકર્મના દોરડાથી બંધાતો રહે છે, તે લોઢાની સાંકળથી પણ દુઃખદાયક છે પરંતુ સૂક્ષ્મ છે, તેથી તેને તેનું ભાન થતું નથી અને અશુભના યોગે દુઃખના સંયોગોમાં પણ તે દુઃખનું મૂળ વિચારી શકતો નથી; કારણ કે તેની દૃષ્ટિ જગદીશ ઉપર નથી પણ જગત ઉપર છે. અને તે જુએ છે કે જગત આખું મારી જેમ ઈન્દ્રિયોને આધીન છે. તેમ મને પણ આ પ્રાપ્ત સુખ પ્રિય છે. પરવશતામાં દુઃખ છે એ બાળજીવ વિચારી શકતો નથી.
ઇન્દ્રિયાદિ ઈચ્છિત સુખો ભોગવીને ધારીશ ત્યારે છોડી શકીશ એમ બનવું કઠણ છે. વાવાઝોડાની ઘૂમરીમાં ફસાયેલો ઝપાટે ચઢી જાય છે, તેમ અજ્ઞાની જીવ વિષયોના વાવાઝોડાના ઝપાટે ચઢી જાય છે.
નહિ કછુ ઈન્દ્રિય વિષય મેં, ચેતનકુ હિતકાર; લોભી જન તામેં રમે, અંધો મોહ અંધાર. છંદ-૫૦
અર્થ : ઇન્દ્રિય વિષયમાં ચેતનને કંઈ હિતકર નથી. પરંતુ ઇન્દ્રિયસુખનો લોભી તેમાં જ રહી મોહરૂપી અંધકારમાં સ્વયં અંધ બને છે.
આશ્ચર્ય છે કે અંધ તો અંધાપો ભોગવે પણ દેખતો શું અંધાપો ભોગવે ? જ્ઞાનીજનો કહે છે કે ભાઈ ! આ મોહરૂપી માયાના પડળ દેખતાને પણ અંધ બનાવે છે. અંધ માનવ રાત્રિએ ફાનસ
૧૫૨
આતમ ઝંખે છુટકારો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
