________________
શાંત કરવા સમાન છે. અનાદિના ઘોર અંધકારને દૂર કરી જ્ઞાનપ્રકાશને પ્રગટાવનાર છે. માટે વીતરાગ પ્રતિમા પૂજન દર્શન આવશ્યક છે. સ્વરૂપના અચિંત્યનું જ્ઞાન કરાવનાર છે.
[૧૩]. મિથ્યાષ્ટિનો ઉપયોગયુક્ત વ્યાપાર અને સમ્યગ્દષ્ટિનો અનુપયોગવાળો વ્યાપાર બંને દ્રવ્યરૂપ છે. એકમાં અનુપયોગરૂપી દ્રવ્યપણું છે. અને બીજામાં અન્યોપયોગ, અશુદ્ધોપયોગ, વિરુદ્ધોપયોગરૂપી દ્રવ્યપણું છે. સમ્યગ્દષ્ટિ જ્ઞાનયુક્ત હોવા છતાં અરિહંતના ધ્યાનકાળે અનુપયુક્ત હોય તો તે દ્રવ્ય ક્રિયા છે. મિથ્યાદૃષ્ટિ ઉપયોગયુક્ત હોય તો તે ઉપયોગ અશુદ્ધ અને મિથ્યાજ્ઞાનયુક્ત હોવાથી દ્રવ્યરૂપ છે. તેથી તે ઉપયોગયુક્ત ક્રિયા હોવા છતાં અજ્ઞાન અને અશ્રદ્ધાવાળી હોવાથી મુક્તિનો હેતુ બનતી નથી.
અરીસામાં વસ્તુનું પ્રતિબિંબ જોઈ આપણે તે વસ્તુને જ જાણે અરીસો જાણી તેનું વર્ણન કરીશું. વસ્તુ જણાવનાર અરીસાની નિર્મળતાનું વર્ણન નહિ કરીએ. તેમ જ્ઞાનમાં જણાતા પદાર્થને જાણીને આપણે પદાર્થનું જ્ઞાન કરવા દોડીએ છીએ પણ પદાર્થ જેમાં જણાયો તે જ્ઞાન શું છે? તેનું સ્વરૂપ શું છે તે જાણવા પ્રયત્ન કરતા નથી. તેથી પદાર્થ પાછળ દોડીએ છીએ તેમાં રાગ દ્વેષ કરીએ છીએ. આથી જ્ઞાન ગુણ જ્ઞાયક સ્વભાવ સુધી જતો નથી. જીવનું લક્ષણ જ્ઞાન છે. તેથી જ્ઞાનની ક્રિયાને મુખ્ય કરવી નહિ કે તેમાં જણાતા વિષયો ને. જ્ઞાનક્રિયાના મૂળસ્વરૂપને શોધવાનું છે. સૂર્યનો પ્રકાશ સૂર્યને જણાવે છે તેમ આપણ અતિશ્રુતજ્ઞાનનો વ્યાપાર જ જ્ઞાયકને જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માને જણાવે છે.
[૧૩૧] છપ્રસ્થનો ઉપયોગ સ્થૂળ છે તેથી અસંખ્ય સમયના પરિણામ તેને પકડાય છે. તે પણ એકજ જાતના હોય તો પકડાય છે. શીઘ્રતાએ બદલાતા પરિણામો સ્થૂળ ઉપયોગમાં પકડાતા નથી. જેમ સિનેમાના પડદા પર એક ગાડી તમે ચાલતી જુઓ છો તેની પાછળ સેંકડો ચિત્રોની ગોઠવણી હોય છે. તે દરેકમાં કંઈક ફેરફાર થતા હોય ત્યારે
અમૃતધારા ૩૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
