________________
બોધ જ મોહના સામ્રાજ્યને હરાવે છે.
આ સંસારમાં રહેવું અને આત્મિક સુખ માણવું તે સંભવ નથી. તત્ત્વબોધયુક્ત કોઈ વીરલા જીવ સ્વરૂપમાં ટકી શકે તે પણ ઘણી દુર્ઘટતાથી થવું શક્ય છે.
સર્પના ઝેરથી શરીરમાં પ્રસરેલા ઝેરને ગારુડીના મંત્ર કે કોઈ ઔષધથી દૂર કરી શકાય પણ આત્મપ્રદેશ પર છવાયેલા મોહને દૂર કરવો દુરારાધ્ય છે. છતાં જે જીવો તત્ત્વોનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજ્યા
છે તેઓ મોહને ત્યજી માની વિચારે છે કે અને છેવટે શું
તત્ત્વાવબોધથી પરિણત જ્ઞાની વિચારે છે કે અહો, આ જગતના. જીવો ક્યાં દોડે છે? કેમ દોડે છે? શા માટે દોડે છે? છેવટે શું મેળવે છે? ભૌતિકતાની ભીડ ચારે બાજુ મોહવશ પડેલી જોઈ જ્ઞાની ત્યાંથી પોતાના મનને ઉઠાવી જ્યાં સુખ છે ત્યાં વાળે છે.
કષ્ટ કરશે સંજમ ધરી, ગાળો નિજ દેહ
જ્ઞાનદશા વિણ જીવને નહિ દુઃખનો છે.” તપ તપો, વન જંગલ ભમો, દેહને ઓગાળી નાખો પણ જો જ્ઞાનદષ્ટિ, તત્ત્વદૃષ્ટિ અર્થાત્ વસ્તુના સ્વભાવનું જ્ઞાન નથી તો જન્મમરણનું દુઃખ ટળતું નથી.
મોહનો પ્રભાવ થોડોક ઓછો થાય છે ત્યારે સાધકને આત્મસ્મૃતિ ઊઠે છે પરનું વિસ્મરણ જેટલું ઘેરું બને આત્મસ્મરણ એટલું ગાઢ બને.
પરમાં છે શું? ભીતર ચાલવું તે જ છે જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર. ભીતર ચાલવાનું. એકાગ્રતમાં ઉપયોગ પલટાય તે આત્મધ્યાન. આત્મધ્યાનના ઊંડાણમાં સમાધિની પ્રાપ્તિ.
મોહ સાધકની સાધનાને ખેરવી નાખવા હચમચાવી નાંખવા સમર્થ છે. પણ મોહ તત્ત્વબોધથી હટી જાય છે. આત્મરમણતા, આત્મધ્યાન, સમાધિ પછી મોહ ક્યાં રહી શકે? તેને ભાગ્યે જ છૂટકો.”
૭૨
હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
