________________
त्रैलोक्यमेतद् बहुभिर्जितं यैमनोजये तेऽपि यतो न शक्ताः । मनोजयस्यात्र पुरो हि तस्मात्, તુvt રિનોવેશ વિનયે વનિ II ૨૮ |
સમર્થ જે હો જગ જીતવાને, અશક્ત છે તે મન જીતવાને; સાચો વિજેતા મનનો વિજેતા, નીચા ઠરે ત્યાં જગના વિજેતા. ૨૮
જે સમ્રાટો કે ચક્રવર્તીઓ છ ખંડને જીતવા તો સમર્થ બન્યા પણ તે મનોવિજયી બની શક્યા નથી. તેથી મનોવિજયીની સામે ત્રિલોકના વિજયને તણખલા તુલ્ય શાસ્ત્રકારો કહે છે. જીવનમાં ખૂટે છે સત્ત્વ-
દિવ્યશક્તિ જે શુદ્ધ અંતરમાં રહી છે. ઘાસ ગાયના ઉદરમાં જાય છે, ત્યાં એક પ્રક્રિયા બને છે. પછી દૂધથી ઘી સુધી ઘાસના કણો પરિણમન પામ્યા કરે છે. એ ઘી માનવના શરીરને પુષ્ટિ આપે છે. તેમ આત્મશુદ્ધિની પ્રક્રિયા છે.
મન જીતવાને પુરુષાર્થ જ સબળ સાધન છે. સ્વાધ્યાય જેવા સાધન વડે મનન, ચિંતન અને ધ્યાન દ્વારા આત્માનું ઊર્ધીકરણ થઈ આત્મત્વ પ્રગટ થાય છે. કેવળ જગતના પાર્થિવ પદાર્થો પાછળ જીવન વિતાવવું તે મહાપ્રસાદ છે. મહી નબળાઈ છે, તેના કારણે
૧૨૬ * હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
