________________
૧૬૮
*
*
*
હેમસમીક્ષા शब्दानुशासनेऽस्माभिः साध्व्यो वाचो विवेचिताः तासामिदानी काव्यत्वं यथावदनुशिष्यते ॥५ “દોષરહિત વાણીને વિવેક અમે શબ્દાનુશાસનમાં કર્યો છે; અને તે જ વાણીની હવે કાવ્યમાં યોજના ઉચિત રીતે ઉપદેશવામાં આવે છે.”
શબ્દાનુશાસન અને કાવ્યાનુશાસન તેમજ અન્ય પ્રત્યેની યોજનામાં હેમચંદ્રાચાર્ય ઉપર બીજા આચાર્યોને ગ્રન્થમાંથી ઉતારા કર્યાનો આક્ષેપ કરવામાં આવે છે. બાહ્યદૃષ્ટિએ આ આક્ષેપ ખરે લાગે પણ ખરે; પણ એ વિવેક કહેવાય નહિ. ખરી રીતે તે આપણે હેમચંદ્રાચાર્યની દૃષ્ટિથી તેમના ગ્રંથ
૫. હેમચંદ્ર કાવ્યાનુશાસનઃ અધ્યાય. ૧. સૂત્ર . ૨. આ સૂત્ર ઉપરની આ ચૂ. વૃત્તિ ફુવાર દ્વાનુરાસનાન્તર તારાં વાનાં - व्यत्वं काव्यीभावो यथावत् तात्त्विकेन रूपेणानुशिष्यते । वाचां हि સાધુત્વે નિશ્ચિતે મુજઃ ચોર: ”
4. S. K. De : Sanskrit Poetics' Vol. I. P. 203. Note. 1. “ He appropriates for instance long passages without acknowledgement from નરોવર, મિનવગુH, વોહિતની વિતર, મHટ and others + + + His dependence on earlier works is so close as to amount at times to almost slavish imitation or plagiarism.” P. V. Kane : વિશ્વનાથ–સદિત્યન: Intro. P. exiv.
The Rવ્યાનુરાસન is a mere compilation and exhibits hardly any originality"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
