________________
છે. પરમ સુખ સમાધિ પ્રત્યે લઈ જનાર અમૂલ્ય સાધન છે. જેના સમ્યગદર્શન-સમ્યકત્વ સૂચક નામો છે.
બોધિનું સામર્થ્ય આત્માના અનાદરને ચૈતન્ય પ્રત્યેના દ્વેષને, જડ પ્રત્યેના રાગને દૂર કરે છે, ત્યારે જીવ અપૂર્વ આહલાદ અનુભવે છે એ અપૂર્વતા શુદ્ધ સ્વરૂપને પૂર્ણપણે પ્રગટ કરે છે. અર્થાત્ મુક્તિદાયક
બોધિ રહિત જીવન એટલે સત્ત્વહીનતા કે દીનતા છે તે શા માટે ? એ વિચારવાનું સ્થાન માનવદેહની આકૃતિમાં છે. બુદ્ધિ એ જ્ઞાનનું એક અપેક્ષિત અંગ છે. પણ તે અણ શોધ્યું કે અવ્યવસ્થિત પડ્યું છે એ અવ્યવસ્થા બાહ્ય જગતમાં નથી પણ માનવના ચિત્તતંત્રમાં છે. ચિત્તની એ અવ્યવસ્થાને જ અસમાધિ કહી છે. ચિત્તની સ્વસ્થતા એ સમાધિ છે. અસમાધિના કારણોને દૂર કરવા સમય અને શક્તિનો સદ્ધપયોગ જરૂરી છે.
એમાં કયા વિનો નડે છે ?
એ વિનો પણ બહાર નથી. રાગ દ્વેષ મોહ, અજ્ઞાન, સંશય વિપર્યય આદિ વિનો જીવે અણસમજથી પેદા કર્યા છે. જડ ચેતનના ઉભયના વાસ્તવિક સ્વરૂપનો જીવને બોધ થાય તો રાગાદિ ટળે અને સમ્યગુદર્શન જ્ઞાન ચારિત્રાદિ ગુણો તેનું સ્થાન લે.
સંસારી જીવોને અનેક પ્રકારની માંગ હોય છે. હવે માંગો તો રત્નત્રય જ માંગવું, તે માંગ પણ તને પૂર્ણ તૃપ્તિમાં લઈ જનારું સાધન છે. તારા હૈયામાં જેવી લાગણી તેવી માંગણી રહેશે. એ માંગણી મુક્તિની જ હોઈ શકે. તેવી માંગણી વિતરાગ પાસે જ થઈ શકે કે જેઓ આત્યંતિકપણે ઇચ્છા રહિત છે. એટલે પૂરું વિશ્વ પણ કોઈની ઇચ્છાનુસાર નહિ પણ સના નિયમ અનુસાર ચાલી રહ્યું છે. માટે ઇચ્છા રહિત થવાથી ધર્મની તીવ્ર જિજ્ઞાસા જન્મે છે. એવા ધર્મમાર્ગમાં જેને વિશ્વાસ છે તે સમ્યગૃષ્ટિ છે, તત્ત્વદષ્ટિ છે. બોધિ - સમ્યકત્વની પૂર્વ ભૂમિકા
જ્ઞાનીના બોધવચન કે શાસ્ત્રાનુસાર પ્રથમ સ્વાત્માના અવ્યાબાધ અને અપરિમિત જ્ઞાન સ્વભાવનું લક્ષ્ય કરે. ઊઠતાં, બેસતાં, જાગતાં, સૂતાં એ સ્વભાવ પ્રત્યે જવાની ભાવના, વિચારો અને એકાંતે ચિંતન કરો. એક લગની સાથે વહેતું એ ઝરણું અંતરંગને ભર્યું કરી દે. એથી
“શ્રતમ: અખિલ સર્વ લોક સાર” x ૧૨૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org