________________
૨૨
ધર્મકથાનુયોગ-મહાવીર-તીર્થ માં રથમુસલ સંગ્રામમાં કાલાદિ મરણ કથાનક : સૂત્ર ૬૪
૬૦. તદનાર તે બંને રાજાઓએ રણભૂમિ સજાવી, આદિ...જેમ ભગવાને કાલીદેવીને આ પ્રમાણે સજાવીને રણભૂમિની પૂજા કરી.
કહ્યું ભાવતુ “જીવનથી પરેપિત કરી દીધો ત્યાર બાદ કેણિક રાજાએ તેત્રીસ હજાર
માર્યો ગયો.” હાથી ભાવતુ તેત્રીસ મનુષ્ય કોટિઓથી ગરૂડ નરકભવાનન્તર કાલનું સિદ્ધિ-ગમન નિરૂપણ— વ્યુહની રચના કરી, રચના કરીને ગરૂડ બૂહ ૬૩. આ પ્રમાણે “હે ગૌતમ !' આ રીતે સંબોધી દ્વારા રથમૂસલ સંગ્રામનો પ્રારંભ કર્યો.
થાવત્ “આ પ્રમાણે કરેલ અશુભ કર્મભારથી ચેટકરાજાએ સત્તાવન હજાર હાથી યાવતુ કાલકુમાર મરણ સમયે મરણ પામીને ચોથી રાત્તાવન મનુષ્ય કોટિઓ વડે શકટ બૂહની પંકપ્રભા નરક–પૃથ્વીના હેમાભ નરકમાં નારકિ રચના કરી, રચના કરીને શકટ બૂહથી રથમૂસલ રૂપે ઉત્પન્ન થયો છે.” સંગ્રામ શરૂ કર્યો.
ગૌતમ સ્વામીએ પૂછયું—“હે ભદન્ત : તે તત્પશ્ચાત્ તે બંને રાજાના સૈનિકે તૈયાર
કાલકુમાર ચોથી પૃથ્વીથી છૂટીને કયાં જશે? થઈને યાવતુ આયુધ અને પ્રહરણો સાથે
કયાં ઉત્પન્ન થશે ?” હાથમાં પકડેલી ઢાલને મ્યાનમાંથી બહાર
હે ગતમ! મહાવિદહ ક્ષેત્રમાં જે ધન-ધાન્ય કાઢેલી તલવાર વડે, ખભા પર લટકતા પ્રત્યંચા- આદિથી સંપન્ન કુળ છે, ત્યાં ઉત્પન્ન થશે યુક્ત ધનુષ્યોથી સમુક્ષિપ્ત (ધનુષ પર ચઢાવી અને દઢ પ્રતિષની જેમ વાવતુ સમસ્ત દુ:ખનો છોડવામાં આવેલ) બાણો વડે ઉછાળવામાં અંત કરશે.' આવેલ ડાબા હાથની ભુજાઓમાં લટકાવેલી
કાલને અનુરૂપ સુકાલ આદિ નવ કુમારની બંટી-ઘુઘરીઓથી, વાગી રહેલી રણભેરીઓ
કથાને નિદેશ– થી, જોર જોરથી કરવામાં આવતા રણઘોષોથી, હોંકારા-પડકારાઓથી થતા મહાન કોલાહલ
૬૩. તે કાળે, તે સમયે ચંપા નામે નગરી હતી, પૂર્વક પૂથ્વીમંડળને સમુદ્ર સમાન ગજવતા
પૂર્ણભદ્ર ચૈત્ય હતું, કેણિક રાજા હતો અને
પદ્માવતી નામે રાણી હતી. સમગ્ર રિદ્ધિપૂર્વક યાવતુ અશ્વસવારો અશ્વસવારો સાથે, હાથીદળ હાથીદળ સાથે, રથા
તે ચંપા નગરીમાં શ્રેણિક રાજાની પત્ની રથો સાથે અને પાયદળ પાયદળ સાથે
કણિકરાજાની નાની માતા-સાવકી માતા સુકાલી ટકરાવા લાગ્યા.
નામે દેવી હતી, જે અત્યંત સુકુમાર હતી. ત્યારે પોત-પોતાના સ્વામીના શાસનમાં તે સુકાલીદેવીને પુત્ર સુકાલ નામે કુમાર અનુરક્ત તે બંને રાજાની સેનાઓ પરસ્પર હને, તે અત્યંત સુકોમળ... આદિ હતો. મહાન જન-હાનિ, જન-વધ, જન-મર્દન,
તત્પશ્ચાત્ તે સુકાલકુમાર કોઈ એક સમયે જન-સંગ્રાસ કરતી, નાચતા માથા વિનાના
ત્રણ હજાર હાથી આદિથી શરૂ કરીને મહાવિદેહ ધડોથી ભયાનક જણાતી, ભીષણ રક્તપાત
ક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થઈ સર્વ દુઃખોનો અંત કરશે કરતી, એકબીજા સાથે યુદ્ધ કરવા લાગી.
ત્યાં સુધીનું સમસ્ત વર્ણન કાલ કુમારની જેમ સંગ્રામમાં કાલનું મરણ–
જાણવું. ૬૧. તે સમયે કાલકુમાર ત્રણ હજાર હાથી યાવત્ ૬૪. આ પ્રમાણે શેષ આઠ અધ્યયન પણ પ્રથમ
મનુષ્ય-કેટિઓ દ્વારા ગરૂડ વ્યુહના અગિયારમાં અધ્યયનની જેમ જાણવા, પરંતુ આટલું વિશેષ ખંડમાં કેણિક રાજા સાથે રથ-મૂસલ સંગ્રામ કે તેમની માતાઓના નામ કુમારોના નામની કરતો કરતો પ્રવર વીરોને આહત-મથિત કરતે સમાન છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org