________________
દેવગતિ અધ્યયન
૧૯૫૭
सक्कस्सणं देविंदस्स देवरण्णो वेसमणस्स महारण्णो इमे देवा अहावच्चाभिण्णया होत्था, तं जहा
पुण्णभद्दे, माणिभद्दे, सालिभद्दे, सुमणभद्दे, चक्करक्खे, पुण्णरक्खे, सव्वाणे, सव्वजसे सव्वकामसमिद्धे अमोहे असंगे। सक्कस्सणं देविंदस्स देवरण्णो वेसमणस्स महारण्णो दो पलिओवमाई ठिई पण्णत्ता । अहावच्चाभिण्णयाणं देवाणं एगं पओिवमं ठिई पण्णत्ता।
દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રનાં (ચતુર્થ) લોકપાલ વૈશ્રમણ મહારાજનાં એ દેવ અપ્રત્યરુપથી અભીષ્ટ છે, જેમકે - પૂર્ણભદ્ર, માણિભદ્ર, શાલિભદ્ર, સુમનોભદ્ર, ચક્રાક્ષ, પૂર્ણરક્ષ, સદ્દવાન, સર્વયશ, સર્વકામ સમૃદ્ધ, અમોઘ અને અસંગ. દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રનાં (ચતુર્થ) લોકપાલ વૈશ્રમણ મહારાજની સ્થિતિ બે પલ્યોપમની કહી છે અને તેના અપત્યરુપથી અભિમત દેવની સ્થિતિ એક પલ્યોપમની કહી છે. આ પ્રમાણે વૈશ્રમણ મહારાજ મહાદ્ધિવાળા -વાવત- મહાપ્રભાવવાળા છે.
एमहिड्ढीए -जाव-महाणुभागे वेसमणे महाराया।
- વિચા. સ. ૩, ૩. ૭, ૬. ૨-૭ सक्कस्स णं देविंदस्स देवरणो वेसमणे महाराया अट्ठसत्तरीए सुवण्णकुमार दीवकुमारावास सयसहस्साणं आहेवच्चं पोरेवच्चं भट्टित्तं सामित्तं महारायत्तं आणा-ईसर-सेणावच्चं कारेमाणे पालेमाणे विहरइ।
- સમ. સ. ૭૮, યુ. ૨ प. ईसाणस्सणं भंते! देविंदस्स देवरणो कई लोगपाला
દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રનાં વૈશ્રમણ નામનાં લોકપાલ મહારાજ સુવર્ણકુમારનિકાય અને દ્વીપકુમારનિકાયનાં ઈઠોતેર લાખ આવાસોનાં આધિપત્ય, પૌરપત્ય, ભર્તૃત્વ, સ્વામિત્વ, મહારાજત્વ તથા આજ્ઞા, એશ્વર્ય, સેનાપતિત્વ કરતો અને તેનું પાલન કરતા વિચરે છે.
પ્ર. ભંતે ! ઈશાનેન્દ્ર દેવેન્દ્ર દેવરાજનાં કેટલા લોકપાલ
કહ્યા છે ? ઉ. ગૌતમ ! ચાર લોકપાલ કહ્યા છે, જેમકે -
૧. સોમ, ૨. યમ,
૩. વૈશ્રમણ, ૪. વરુણ. પ્ર. ભંતે ! આ લોકપાલોનાં કેટલા વિમાન કહ્યા છે?
૩. નાયમ ! વારિ સ્ત્રી પાત્રા પત્તા, તે નદી
૨. સોને, ૨. નને,
રૂ. સમજે, ૪, વા . प. एएसि णं भंते ! लोगपालाणं कइ विमाणा
पण्णत्ता ? ૩. ગોયમી ! વત્તારિ વિમUT TUત્તા, તે નદી
૨. કુમળે, ૨. સમ,
રૂ. , ૪. સુવ[ ! प. कहिणं भंते ! ईसाणस्स देविंदस्स देवरण्णो सोमस्स
लोगपालस्स सुमणे नामं महाविमाणे पण्णत्ते ? उ. गोयमा ! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरेणं
इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए -जाव- ईसाणे णामं कप्पे पण्णत्ते। तत्थ णं -जाव- पंच वडेंसया पण्णत्ता, तं जहा. સંવહેંસ, ૨. દિવહેંસ,,
ઉ. ગૌતમ ! ચાર વિમાન કહ્યા છે, જેમકે -
૧. સુમન, ૨. સર્વતોભદ્ર,
૩. વલ્થ, ૪. સુવલ્યુ. પ્ર. ભંતે ! ઇશાન દેવેન્દ્ર દેવરાજનાં સોમ લોકપાલનું
સુમન નામનું મહાવિમાન ક્યાં કહ્યું છે ? ઉ. ગૌતમ ! જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં મંદર પર્વતથી
ઉત્તરમાં આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી ઉપર -ચાવતુઈશાન નામના કલ્પ (દેવલોક) કહ્યા છે. તે કલ્પમાં પાંચ અવતંસક કહ્યા છે, જેમકે - ૧. અંકાલતંસક, ૨. સ્ફટિકાવવંસક,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org