________________
મનુષ્ય ગતિ-અધ્યયન
૧૮૯૫
उ. गोयमा! णो इणठे समठे, ववगयकोउहल्ला णं
ते मणुयगणा पण्णत्ता, समणाउसो ! प. अत्थि णं भंते ! एगोरुय दीवे सगडा इवा, रहा इ
वा, जाणा इवा, जुग्गा इवा, गिल्ली इवा, थिल्ली इवा, पिल्ली इवा, पवहणाणिवा, सिविया इवा, संदमाणियाइं वा?
उ. गोयमा ! णो इणढे समठे, पादचारविहारिणो
ते मणुयगणा पण्णत्ता, समणाउसो ! प. अस्थि णं भंते ! एगोरुयदीवे आसा इ वा, हत्थी इ
वा, उट्टा इ वा, गोणा इवा, महिसा इवा, खरा
इ वा, घोडा इवा, अजा इ वा, एला इ वा ? उ. हंता, गोयमा ! अत्थि, नो चेव णं तेसिं मणुयाणं
परिभोगत्ताए हव्वमागच्छंति। प. अस्थि णं भंते ! एगोरुयदीवे सीहा इ वा, वग्धा इ
वा, विगा इवा, दीविया इवा, अच्छा इवा, परस्सा इवा, तरच्छा इ वा, विडालाइ वा, सियाला इवा, सुणगा इवा, कोलसुणगा इवा, कोकंतिया इ वा,
ससगा इ वा, चित्तला इ वा, चिल्ललगा इ वा ? उ. हंता, गोयमा! अत्थि, नो चेव णं ते अण्णमण्णस्स
तेसिं वा मणुयाणं किंचि आबाहं वा, पबाहं वा, उप्पायंति वा, छविच्छेदं वा करेंति, पगइभद्दगा णं ते सावयगणा पण्णत्ता, समणाउसो!
ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. હે આયુષ્યમાનું
શ્રમણ ! તે મનુષ્યગણ કૌતુહલથી રહિત કહ્યા છે. - પ્ર. ભંતે ! શું એકાક દ્વીપમાં ગાડી, રથ, વાહન,
યુગ્ય (ચતુષ્કોણ વેદિકાવાળી અને બે પુરુષો દ્વારા ઉઠાય એવી પાલકી) ગિલ્લી, થિલી, પિલ્લી, પ્રવહણ (હોડી-જહાજ) પાલખી, નાની
પાલખી આદિ વાહન છે ? ઉ. ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. હે આયુષ્યમાનું
શ્રમણ ! તે મનુષ્યગણ પગે ચાલનારા હોય છે. પ્ર. ભંતે ! શું એકોક દ્વીપમાં ઘોડા, હાથી, ઊંટ,
બળદ, ભેંસ, ગધેડા, ટટ્ટુ, બકરો અને ઘેટાં
હોય છે ? ઉ. હા, ગૌતમ ! હોય છે, પરંતુ તે મનુષ્યોનાં
ઉપભોગનાં માટે હોતા નથી. પ્ર. ભંતે ! શું એકોક દ્વીપમાં સિંહ, વ્યાધ્ર, દીપડો,
ચિત્તો, રીંછ, ગેંડા, તરક્ષ, બિલાડી, શિયાળ, કૂતરા, સૂઅર, લીમડી, ખગોસ (સસલું) ચિત્રલ અને ચિલ્લલક છે ?
ઉ. હા, ગૌતમ!તે છે, પરંતુ તે પરસ્પર અથવા ત્યાંના
મનુષ્યોને પીડા કે બાધા આપતા નથી અને તેના અવયવોનું છેદન કરતા નથી. હે આયુષ્યમાનું શ્રમણ ! તે જંગલી પશુ સ્વભાવથી ભદ્ર
પ્રકૃતિવાળા કહ્યા છે. પ્ર. ભંતે ! શું એકોક દ્વીપમાં શાલી, વ્રીહિ, ઘઉં,
જવ, તલ અને શેરડી હોય છે ?
प. अस्थि णंभंते! एगोरुयदीवेसाली इवा,वीही इवा,
गोधूमा इ वा, जवा इ वा, तिला इ वा, इक्खु त्ति
વા? उ. हता, गोयमा! अत्थि, नो चेव णं तेसिं मणुयाणं
परिभोगत्ताए हब्बमागच्छंति। प. अस्थि णं भंते ! एगोरुयदीवे गत्ता इवा, दरी इवा,
घंसा इवा, भिगू इ वा, उवाए इ वा, विसमे इ वा, विज्जले इ वा, धूली इ वा, रेणू इ वा, पके इ वा,
चलणी इ वा? उ. गोयमा! णो इणठे समठे, एगोरुय दीवेणं दीवे
बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे पण्णत्ते, समणाउसो!
ઉ. હા, ગૌતમ ! હોય છે, પરંતુ તે પુરુષોનાં
ઉપભોગમાં આવતા નથી. પ્ર. ભંતે! શું એકોક દ્વીપમાં ખાડા, બિલ, દર, પર્વત
શિખર આદિ ઉંચા સ્થાન, પડવાની સંભાવનાવાળા સ્થાન, વિષમસ્થાન, દળદળ, ધૂળ, રજ, પંક-કાદવ કીચડ અને પગમાં લાગી જાય તેવું કિચડ આદિ છે ? ઉ. ગૌતમ ! ત્યાં એ ખાડા આદિ નથી, તે આયુષ્યમાનું
શ્રમણ ! એકોક દ્વીપનો ભૂ-ભાગ ઘણો સમતળ અને રમણીય કહ્યો છે. ભંતે ! શું એકોક દ્વીપમાં ટૂંઠ, કાંટા, તીખી લાકડીનાં ટુકડા, કાંકરા, ઘાસનો કચરો, પાંદડાનાં કચરો, અશુચિ, સંડાસ, દુર્ગધ અને અપવિત્ર પદાર્થ છે ?
છે.
प. अस्थि णं भंते! एगोरुयदीवे खाणू इवा, कंटए इवा,
हीरए इ वा, सक्करा इ वा, तणकयवरा इ वा, पत्तकयवरा इ वा, असुई इ वा, पूतिया इवा, दुब्भिगंधा इ वा, अचोक्खा इ वा ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org