________________
પર્યાય અધ્યયન
૬.
૩.
૫.
..
(૨) વજ્રક્રયાણ તુર્જા,
(૨) વેસદયા તુલ્દે,
(૨) ઓનાદ દયાળુ ચઢ્ઢાળવદ્ધિ, (૪) સિર્ફ તુì, ?
(૮) વળ, (૬) ગંધ, (૭) રસ, (૮) સપપ્નવેર્દિ,
(૬) વોદિ અળવપ્નવેર્દિ,
(१०) दोहिं दंसण पज्जवेहिं छट्ठाणवडिए ।
से तेणट्टेणं गोयमा ! एवं वच्चइ
" जहण्णठिईयाणं पंचेंदिय-तिरिक्खजोणियाणं
अणता पज्जवा पण्णत्ता ।"
उक्कोसठिईए वि एवं चेव ।
વર-ટ્રો નાળા, વો અન્નાળા, વો હંસળા |
अजहण्णमणुक्कोसठिईए वि एवं चैव ।
णवरं - ठिईए चउट्ठाणवडिए ।
तिण्णि णाणा, तिण्णि अण्णाणा, तिण्णि दंसणा ।
जहणगुणकालगाणं भंते! पंचेंदिय- तिरिक्खजोणियाणं केवइया पज्जवा पण्णत्ता ?
गोयमा ! अणंता पज्जवा पण्णत्ता ।
सेकेणट्टेणं भंते ! एवं वुच्चइ - “जहण्णगुणकालगाणं पंचेंदिय-तिरिक्खजोणियाणं अणता पज्जवा पण्णत्ता ?"
गोमा ! जहण्णगुणकालए पंचेंदिय-तिरिक्खजोणिए जहण्णगुणकालगस्स पंचेंदिय-तिरिक्खजोणियस्स
(૨) નટ્ટયા તુલ્હે,
(૨) વેસદયા તુલ્કે,
(૩) ઓહળદુયા! ચડઢ્ઢાળવડા, (૪) રૂપ ચઢ્ઢાળવડિ૬,
પ્ર.
ઉ.
(૧) દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન છે, (૨) પ્રદેશોની અપેક્ષાએ (પણ) સમાન છે, (૩) અવગાહનાની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત છે, (૪) સ્થિતિની અપેક્ષાએ સમાન છે, (૫)વર્ણ, (૬)ગંધ, (૭)રસ, (૮)સ્પર્શની પર્યાયો, (૯) બે અજ્ઞાન પર્યાયો,
(૧૦) બે દર્શન પર્યાયોની અપેક્ષાએ ષસ્થાન પતિત છે.
66
માટે ગૌતમ ! એવું કહેવાય છે કે -
જઘન્ય સ્થિતિવાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની અનન્ત પર્યાય છે.”
ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની પર્યાય પણ આ પ્રમાણે કહેવી જોઈએ.
વિશેષ : આમાં બે જ્ઞાન, બે અજ્ઞાન અને બે દર્શન કહેવા જોઈએ.
અજયન્ય - અનુત્કૃષ્ટ (મધ્યમ) સ્થિતિવાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની પર્યાય પણ આ પ્રમાણે કહેવી જોઈએ.
વિશેષ : સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત છે. (આમાં)ત્રણ જ્ઞાન, ત્રણ અજ્ઞાન અને ત્રણ દર્શન કહેવા જોઈએ.
ઉ.
પ્ર. ભંતે ! શા માટે એવું કહેવાય છે કે -
ભંતે ! જઘન્ય ગુણકાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની કેટલી પર્યાય કહી છે ?
ગૌતમ ! જઘન્ય અનન્ત પર્યાય કહી છે.
"જઘન્ય ગુણકાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની અનન્ત પર્યાય કહી છે?”
ગૌતમ ! એક જઘન્ય ગુણ કાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક બીજા જઘન્ય ગુણ કાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકથી -
(૧) દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન છે,
(૨) પ્રદેશોની અપેક્ષાએ સમાન છે,
(૩) અવગાહનાની અપેક્ષાએચતુઃસ્થાન પતિત છે, (૪) સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત છે,
૧. જઘન્ય સ્થિતિવાળા તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયોમાં દસ સ્થાન છે. આમાં નવમું જ્ઞાન સ્થાન નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org