Ganitanuyoga Part 2

SR No.: 001947
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 614
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Mathematics, & agam_related_other_literature
File Size: 19 MB

Page 536

૩૮૨ લોક પ્રજ્ઞપ્તિ
સૂત્ર ૧૩૫૨
ता अहातच्चे णं चंदे संवच्छरे तिण्णि चउप्पण्णे इंदियसए, पंच य मुहुत्ते पण्णासं च बासट्ठि मुहुत्तस्स, आहिए ति वज्जा,
અન્ય એક માન્યતાનો યથાર્થ વિચાર કરતા ચંદ્ર સંવત્સર ત્રણસો ચોપન અહોરાત્ર અને એક મુહૂર્તના બાસઠ ભાગોમાંથી પાંચમાં ભાગ જેટલા હોય છે.
भागे
મૂરિય. પા. ૨૨, સુ. ૭૪
જેવો સેવ રાણે વારં-વપ્નવતાળા, ખેલ-સૂરાળ-વત્ત પાંચ સંવત્સરોનો પ્રારંભકાળ, પર્યવસાનકાળ અને ચંદ્ર-સૂર્યની संजोगकालं च-१३५२. ૬.
સાથે નક્ષત્રોના સંયોગકાળ :
પ્ર.
૩.
(૩) ૧.
उ.
કાળ લોક : પાંચ સંવત્સરોનો પ્રારંભકાળ, પર્યાવસાનકાળ અને ચંદ્ર-સૂર્યની સાથે નક્ષત્રોનો કાળ
૩.
(૬) ૧.
૩.
---
पढमं चंद-संवच्छरं
(૪) ૫.
ता एएसि णं पंचण्हं संवच्छराणं पढमस्स चंदस्स संवच्छरस्स के आदी ? आहिए त्ति वएज्जा । उ. ता जेणं पंचमस्स अभिवड्ढिय संवच्छरस्स पज्जवसाणे, से णं पढमस्स चंदस्स संवच्छरस्स आदी, अणंतरपुरक्खडे समए ।
તા હૈં તે સંવછરાળવી ? મહિન્દુ ત્તિ ૧૩૫૨. वएज्जा ।
तासे णं किं पज्जवसिए ? आहिए त्ति वएज्जा । तो जे गं दोच्चस्स चंदसंवच्छरस्स आदी, सेणं पढमस्स चंद-संवच्छरस्स पज्जवसाणे, अनंत- पच्छाकडे समए ।
(ग) प तं समयं च णं चंदे केणं णक्खते णं जोएइ ?
तत्थ खलु इमे पंच संवच्छरे पण्णत्ते, तं जहा-
(૨) ચંદ્રે, (૨) ચંદ્દે, (૨) અભિવૃદ્ઘિ, (૪) અંતે, (બ) અભિવિઠ્ઠ! ।
ता उत्तराहिं आसाढाहिं,
उत्तराणं आसाढाणं छदुवीसं मुहुत्ता, छदुवीसं च बासट्ठिभागा, मुहुत्तस्स बासट्ठिभागं च सत्तट्ठिधा छित्ता चउप्पण्णं चुणियाभागा તેમા |
तं समयं च णं सूरे केणं णक्खत्ते णं जोएइ ? ता पुणव्वसुणा,
पुणव्वसुस्स सोलस मुहुत्ता, अट्ठ य बासट्ठिभागा मुहुत्तस्स बासट्ठिभागं च सत्तट्ठिधा छेत्ता वीसं चुण्णियाभागा सेसा ।
For Private
ઉ. અહીં એ પાંચ સંવત્સર કહેવામાં આવ્યા છે, જેમકે -
સંવત્સરોનો પ્રારંભકાળ(પર્યવસાનકાળ અને એ સંવત્સરોના પર્યવસાન કાળમાં ચંદ્ર-સૂર્યની સાથે નક્ષત્રોના સંયોગકાળ) કેવો છે ?
પ્રથમ ચંદ્ર સંવત્સર :
(ક) પ્ર.
(ખ) પ્ર.
ઉ.
Personal Use Only
(૧) ચંદ્ર, (૨) ચંદ્ર, (૩) અભિવર્ધિત, (૪) ચંદ્ર, (૫) અભિવર્ધિત.
(ઘ) પ્ર.
ઉ.
ઉ. પાંચમાં અભિવર્ધિત સંવત્સરના પર્યવસાનકાળ બાદ અંતર રહિત પ્રથમ સમય જ પ્રથમ ચંદ્ર સંવત્સરનો પ્રારંભ કાળ છે.
આ પાંચ સંવત્સરોમાંથી પ્રથમ ચંદ્ર સંવત્સરનો પ્રારંભકાળ કેવો છે ? કહો.
(ગ) પ્ર એ સમયે ચંદ્ર કયા નક્ષત્રની સાથે યોગ કરે
છે ?
ઉ. ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રની સાથે યોગ કરે છે.
એનો પર્યવસાનકાળ ક્યારે થાય છે ? કહો. દ્વિતીય સંવત્સરનો પ્રારંભકાળ તથા પ્રથમ ચંદ્ર સંવત્સરનો અંત રહિત અંતિમ સમય એનો પર્યવસાન કાળ છે.
ઉત્તરાષાઢાના છવીસ મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તના બાસઠ ભાગોમાંથી છવીસ ભાગ તથા બાસઠમાં ભાગના સડસઠ ભાગોમાંથી ચોપન લઘુતમ ભાગ અવશેષ રહે ત્યારે તે ચંદ્ર સાથે યોગ કરે છે.
એ સમયે સૂર્ય કયા નક્ષત્રની સાથે યોગ કરે છે ? પુનર્વસુ નક્ષત્રની સાથે યોગ કરે છે. પુનર્વસુના સોળ મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તના બાસઠ ભાગોમાંથી આઠભાગ તથા બાસઠમા ભાગના સડસઠ ભાગોમાંથી વીસ લઘુતમ ભાગ બાકી રહે, ત્યારે તે 'સૂર્ય’ની સાથે યોગ કરે છે.