Ganitanuyoga Part 2

SR No.: 001947
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 614
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Mathematics, & agam_related_other_literature
File Size: 19 MB

Page 378

૨૨૮ લોક પ્રજ્ઞપ્તિ તિર્યફ લોક : નક્ષત્રોના કુલ, ઉપકુલ અને કુલીપકુલ
સૂત્ર ૧૧૬૬ ૨.fમ, ૨. સવળો, રૂ. ધfટ્ટા, ૪. સમસયા,
(૧) અભિજિતુ, (૨) શ્રવણ, (૩) ધનિષ્ઠા, ૫. પુત્રાપોવા , ૬.૩ત્તરાપોદ્રવયા, ૭. રેવ
(૪) શતભિષક, (૫) પૂર્વાભાદ્રપદ,
(૬) ઉત્તરાભાદ્રપદ, (૭) રેવતી. (ख) अस्सिणीआदीया सत्त णक्खत्ता दाहिणदारिया
(ખ) અશ્વિની વગેરે સાત નક્ષત્ર દક્ષિણ દિશાના 100/ત્તા, તે નહીં--
દ્વારવાળા કહેવામાં આવ્યા છે, જેમકે૨. મલ્સિ, ૨. મરા , રૂ. #ત્તિયા,
(૧) અશ્વિની, (૨) ભરણી, (૩) કૃત્તિકા, ૪. દિf, ૬. સંડાળા, ૬. દા, ૭. પુત્રસુ,
(૪) રોહિણી, (૫) મૃગશિર, (૬) આદ્ર,
(૭) પુનર્વસુ. (ग) पुस्सादीया सत्त णक्खत्ता पच्छिमदारिया (ગ) પુષ્ય વગેરે સાત નક્ષત્ર પશ્ચિમ દિશાના દ્વારવાળા પJUત્તા, તે નહીં--
કહેવામાં આવ્યા છે, જેમકે૨. પુરો, ૨. અસેલા, રૂ.મદ, ૪. પુત્રHIળી,
(૧) પુષ્ય, (૨) આશ્લેષા, (૩) મઘા, ૬. ૩ત્તરાWITળ, ૬. ત્ય, ૭. ચિત્તા |
(૪) પૂર્વાફાલ્ગની, (૫) ઉત્તરાફાલ્ગની,
(૬) હસ્ત, (૭) ચિત્રા. (घ) साइआदीयासत्तणक्खत्ता उत्तरदारियापण्णत्ता,
(ઘ) સ્વાતિ વગેરે સાત નક્ષત્ર ઉત્તર-દિશાના દ્વારવાળા તં નહીં--
કહેવામાં આવ્યા છે, જેમકે – ૨. સા, ૨. વિસાહી, રૂ. મથુરા, ૪. નેટ્ટા,
(૧) સ્વાતિ, (૨) વિશાખા, (૩) અનુરાધા, ૫. મૂત્રો, ૬. પુવાસાઢા, ૭. ૩ત્તરસતા ?
(૪) જ્યેષ્ઠા, (૫) મૂળ, (૬) પૂર્વાષાઢા,
(૭) ઉત્તરાષાઢા. -- જૂરિય. ૫. ૨૦, પાદુ. ૨૬, સુ. ૧૧ णक्खत्ताणं कुलोवकुलाई--
નક્ષત્રોના કુલ, ઉપકુલ વગેરે : ૨૨૬ ૬. ૫. તા દં તે શુ (‘વત્રા, સુત્રોવહુ') ? ૧૧૬૬. પ્ર. (નક્ષત્રોના) કુલ (ઉપકુલ અને કુલીપકુલ) ક્યા आहिए त्ति वएज्जा।
પ્રકારે છે? કહો. उ. तत्थ खलु इमे बारस कुला, बारस उवकुला, ઉ. (અઠ્ઠાવીસ નક્ષત્રોમાં) બાર કુલ સંજ્ઞક નક્ષત્ર, चत्तारि कुलोवकुला पण्णत्ता।
બાર ઉપકુલ સંજ્ઞક નક્ષત્ર અને ચાર કુલીપકુલ
સંજ્ઞક નક્ષત્ર છે. बारसकुला पण्णत्ता, तं जहा
બાર કુલ (સંજ્ઞક નક્ષત્ર) કહેવામાં આવ્યા છે,
જેમકે – ૧. () ટાઇ . ૭, મુ. ૧૮૬માં નક્ષત્રોના જે દ્વારા કહેવામાં આવ્યા છે તે સ્વમાન્યતાના સૂચક છે.
(g) વન્દ્ર. . ૨૦, સુ. ૧૬ સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિમાં પ્રસ્તુત પ્રશ્નસૂત્ર ખંડિત છે, એટલે કે કોષ્ટકના અંતર્ગત “ફવા , ત્રીવા ” અંકિત કરીને તેને પૂરું કર્યું છે. જમ્બુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ વક્ષ. ૭, સૂત્ર ૧૬૧ માં આ પ્રશ્નસૂત્ર આ પ્રમાણે છે – 1. વિ of અંતે! હર? તિ ૩વી ? તિ વહુના પુvUT I?
गोयमा ! बारसकुला, बारस उवकुला, चत्तारि कुलोवकुला पण्णत्ता। બાકીનો પાઠ સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિની સમાન છે, પરંતુ જંબૂઢીપપ્રજ્ઞપ્તિના આ પ્રશ્નોત્તર સૂત્રમાં બારકુલનક્ષત્રોના નામો પછી કુલાદિના લક્ષણોની સૂચક એક ગાથા આપવામાં આવી છે. જે સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિની ટીકામાંથી ઉદ્ધત છે અને એ ગાથા પ્રસ્તુત સંકલનમાં ઉધૂત કરી છે. જંબૂદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિના સંકલનકર્તાએ જો આ ગાથા સૂત્રના આરંભમાં કે અંતમાં આપેલી હોત તો વધુ સારું હતું.