________________
૮૦ લોક પ્રજ્ઞપ્તિ તિર્યફ લોક : સૂર્યની ઉદય વ્યવસ્થા
સૂત્ર ૧૦૬૭ -जाव-पडीण-उदीणमुग्गच्छंति, उदीण-पाईणमागच्छंति, -ચાવત-પશ્ચિમ-ઉત્તર(વાયવ્યકોણ)માંઉદયથઈને ઉત્તર
પૂર્વ (ઈશાનકોણ) માં આવતો હોય એવો દેખાય છે. ता जया णं अब्भंतर-पुक्खरद्धे मंदराणं पब्वयाणं
જ્યારે આભ્યન્તર પુષ્કરાર્ધમાં મંદર પર્વતથી दाणिड्ढे दिवसे भवइ, तयाणं उत्तरड्ढेऽवि दिवसे भवइ, દક્ષિણાર્ધમાં દિવસ હોય છે. ત્યારે ઉત્તરાર્ધમાં પણ
દિવસ હોય હોય છે. जयाणंउत्तरड्ढे दिवसेभवइ,तयाणंअभिंतरपुक्खरद्धे
જ્યારે ઉત્તરાર્ધમાં દિવસ હોય છે. ત્યારે આભ્યત્તર मंदराणं पब्बयाणं पुरथिम-पच्चत्थिमे णं राई भवइ, પુષ્કરાર્ધમાં મંદર પર્વતથી પૂર્વ-પશ્ચિમમાં રાત્રિ
होयछ. सेस जहा जंबुडीवे दीवे तहेव-जाव-ओसप्पिणी।'
જે પ્રમાણે જંબુદ્વિપનાં આલાપક કહ્યા છે એ પ્રમાણે -सूरिय. पा. ८, सु. २६.
આભ્યન્તર પુકરાઈના અવસર્પિણી કાળ પર્યત
આલાપક કહેવા જોઈએ. सूरस्स उदय-संठिई
સૂર્યની ઉદય વ્યવસ્થા : १०६७. प. ता कहं ते उदयसंठिई ? आहिए त्ति वएज्जा, १०७. प्र. (सूर्यनी) 64-संस्थिति व्यवस्था उपा
२नीछ?seो. उ. तत्थ खलू इमाओ तिण्णि पडिवत्तीओ
ઉ. (સૂર્યનીઉદય-વ્યવસ્થા અંગે)આત્રણપ્રતિપત્તિઓ पण्णत्ताओ, तं जहा
(मान्यतामो) वाम मावी छ. म - १. तत्थेगे एवमाहंसु
(૧) એમાંથી એક માન્યતાવાળાએ આ પ્રમાણે
छ - (क) ता जया णं जंबुद्दीवे दीवे दाहिणड्ढे
(ક) જ્યારે જંબુદ્વીપના દક્ષિણાર્ધમાં અઢાર अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, तया णं
મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે ત્યારે ઉત્તરાર્ધમાં उत्तरड्ढेऽवि अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ,
પણ અઢાર મુહૂર્તનો દિવસ થાય છે. जया णं उत्तरड्ढे अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे
જ્યારે ઉત્તરાર્ધમાં અઢાર મુહૂર્તનો દિવસ भवइ, तयाणं दाहिणड्ढेऽवि अट्ठारसमुहुत्ते
હોય છે ત્યારે દક્ષિણાર્ધમાં પણ અઢાર दिवसे भवइ,
મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે. (ख) ता जया णं जंबुद्दीवे दीवे दाहिणड्ढे
(ખ) જ્યારે જંબુદ્વીપ દ્વીપના દક્ષિણાર્ધમાં સત્તર सत्तरसमुहुत्ते दिवसे भवइ, तया णं उत्तर
મુહુર્તનો દિવસ હોય છે. ત્યારે ઉત્તરાર્ધમાં ड्ढेऽवि सत्तरसमुहुत्ते दिवसे भवइ,
પણ સત્તર મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે. जयाणं उत्तरड्ढे सत्तरसमुहुत्तेदिवसे भवइ,
જ્યારે ઉત્તરાર્ધમાં સત્તર મુહૂર્તનો દિવસ तयाणं दाहिणड्ढेऽवि सत्तरसमुहुत्ते दिवसे
હોય છે ત્યારે દક્ષિણાર્ધમાં પણ સત્તર भवइ,
મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે. १. (क) प. अभिंतर पुक्खरद्धे णं भंते ! सूरिया
उदीण-पाईणमुग्गच्छ पाईण-दाहिणमागच्छंति-जाव-पाईणउदीणमुग्गच्छ उदीण-पाईणमागच्छंति ? हंता, गोयमा ! अभिंतर पुक्खरद्धे सूरिया - उदीण-पाईणमुग्गच्छ, पाईण-दाहिणमागच्छंति-जाव-पाईण-उदीणमुग्गच्छ उदीण-पाईणमागच्छंति, जहेव धायइसंडस्स वत्तव्यया भणिया, तहेव अभितरपुक्खरखस्स वि भाणियब्वा,
नवरं :- सब्चे अभिलावा जाणियब्वा-जाव-1 -भग. स. ५, उ. १, सु. २७ (ख) चन्द. पा. ८, सु. २९
(ग) जम्बु. वक्ख. ७, सु. १८३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.