________________
સૂત્ર ૧૦૫૧
તિર્યફ લોક : ચંદ્ર મંડળની ગતિનું પ્રમાણ ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૬૭ १. प. जया णं भंते ! चन्दे सव्वबाहिरं मण्डलं
(૧) પ્ર. હે ભગવનું ! ચંદ્ર સર્વ બાહ્ય મંડળમાં उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं एगमेगे णं
પહોંચીને જ્યારે ગતિ કરે છે ત્યારે પ્રત્યેક केवइयं खेत्तं गच्छइ ?
મુહૂર્તમાં કેટલું ક્ષેત્ર પાર કરે છે ? उ. गोयमा! पंचजोयणसहस्साईएगचपणवीसं
ઉ. ગૌતમ ! પાંચ હજાર એકસો પચ્ચીસ जोयणसयं अउणत्तरिं च णउए भागसए
યોજન અને ઓગણસીત્તેર સો નવ ભાગ છા .
જેટલું ક્ષેત્ર (પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં) પાર કરે છે. मण्डलं तेरसहिं सहस्सेहिं सत्तहि अ
મંડળની (પરિધિ) ને તેર હજાર સાત સો पणवीसेहिं सएहिं छेत्ता इति ।
પચ્ચીસ વડે ભાગવાથી (ચંદ્રની એક
મુહૂર્તમાં થનારી ગતિનું પ્રમાણ) મળે છે. तया णं इहगयस्स मणूसस्स एक्कतीसाए
(ચંદ્ર જ્યારે સર્વ બાહ્ય મંડળમાં ગતિ કરે છે) जोयणसहस्सेहिं अट्ठहि य एगत्तीसे हिं
એ સમયે એકત્રીસ હજાર આઠસો એકત્રીસ जोयणसएहिं चन्दे चक्खुफासं हव्वमागच्छइ।
યોજનના અંતરથી અહીં રહેનાર મનુષ્યને
પોતાની આંખ વડે ચંદ્ર દેખાય છે. २. प. जया णं भंते ! चंदे बाहिराणंतरं मण्डलं
(૨) પ્ર. હે ભગવન! બાહ્યાનત્તરમંડળમાં પહોંચીને उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं एगमेगे णं
ચંદ્રજ્યારે ગતિ કરે છે ત્યારે પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં मुहुत्ते णं केवइयं खेत्तं गच्छइ ?
કેટલું ક્ષેત્રને પાર કરે છે ? उ. गोयमा ! पंच जोयणसहस्साई एक्कं च
ઉ. હે ગૌતમ ! પાંચ હજાર એકસો એકવીસ एक्कवीसं जोयणसयं एक्कारस य सटे
યોજના અને અગિયારસો સાઈઠભાગ જેટલા માસા પછી
ક્ષેત્રને (પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં) પાર કરે છે. मण्डलं तेरसहिं सहस्सेहिं सत्तहि अ
મંડળની પરિધિને તેર હજાર સાત સો पणवीसेहिं सएहिं छेत्ता इति ।
પચ્ચીસ વડે ભાગવાથી (ચંદ્રની એક
મુહૂર્તમાં થનારી ગતિનું પ્રમાણ) મળે છે. ३. प. जया णं भंते ! चंदे बाहिर तच्चं मण्डलं (૩) પ્ર. હે ભગવન્! ચંદ્ર બાહ્ય તૃતીય મંડળમાં उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं एगमेगेणं
જ્યારે ગતિ કરે છે ત્યારે પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં मुहुत्ते णं केवइयं खेत्तं गच्छइ?
કેટલું ક્ષેત્ર પાર કરે છે ? उ. गोयमा ! पंच जोयणसहस्साइं एगं च
ઉ. હે ગૌતમ ! પાંચ હજાર એકસો અઢાર अट्ठारसुत्तरं जोयणसयं चोद्दस य पंचुत्तरे
યોજન અને ચૌદસો પાંચ ભાગ જેટલા भागसए गच्छइ।
ક્ષેત્રને (પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં) પાર કરે છે. मण्डलं तेरसहिं सहस्सेहिं सत्तहिंपणवीसेहिं
મંડળની (પરિધિ) ને તેર હજાર સાતસો सएहिं छेत्ता इति ।
પચ્ચીસ વડે ભાગવાથી (ચંદ્રની એક
મુહૂર્તમાં થનારી ગતિનું પ્રમાણ) મળે છે. एवं खलु एएणं उवाएणं पविसमाणे चंदे
આ પ્રમાણે આ ક્રમે પ્રવેશ કરતો એવો ચંદ્ર तयाणंतराओमण्डलाओतयाणंतरं मण्डलं
તદનન્તર મંડળથી તદનન્તર મંડળમાં संकममाणे संकममाणे तिण्णि तिण्णि
પહોંચતા -પહોંચતા પ્રત્યેક મુહૂર્તમાં जोयणाई छण्णउतिं च पंचावण्णे भागसए
ત્રણ-ત્રણ યોજન તથા છ—સો પંચાવન एगमेगे मण्डले मुहुत्त गई णिवुड्ढेमाणे
જેટલી મુહૂર્ત ગતિને ઘટાડતો-ઘટાડતો સર્વ णिवुड्ढे माणे सव्वभंतरं मण्डलं
આભ્યન્તરમંડળની તરફ(આગળ)વધતો उवसंकमित्ता चारं चरइ।
ગતિ કરે છે. - બંધુ. વ . ૭, સુ. ૨૮૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org