Ganitanuyoga Part 2

SR No.: 001947
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 614
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Mathematics, & agam_related_other_literature
File Size: 19 MB

Page 192

૪૪ લોક પ્રજ્ઞપ્તિ
१.
२.
उ.
३.
४.
एगमुहुत्ते जोतिसिय देवाणं गइप्पमाणं
१०१४. प.
उ.
प.
उ.
गोयमा ! चत्तारि अग्गमहिसीओ पण्णत्ताओ, तं जहा - ( १ ) सूरप्पभा, (२) आयवाभा, (३) अच्चिमाली, (४) पभंकरा ।
તિર્યક્ લોક : જ્યોતિષ્કદેવોની ગતિનું પ્રમાણ
ઉ.
एवं अवसेसं जहा चंदस्स ।
वरं -सूरिवडिंस विमाणे सूरंसिसीहासणंसि । तहेव ।
सव्वेसि पि गहाईणं चत्तारि अग्गमहिसीओ पण्णत्ताओ, तं जहा- ( १ ) विजया, (२) वैजयन्ती, (३) जयन्ती, (४) अपराजिया । तेसिंपि तहेव ।
- जीवा. प. ३, उ. २, सु. २०२ २०४
तागमेगेणं मुहुत्ते णं चन्दे केवइयाई भागसयाई १०१४. प्र. गच्छइ ?
ताजं जं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ तस्स तस्स मंडल - परिक्खेवस्स सत्तरस अडसट्ठि भागसए गच्छइ, मंडलं सयसहस्से णं अट्ठाणउइ सएहिं छेत्ता छेत्ता,
ता एगमेगे णं मुहुत्ते णं सूरिए केवइयाए भागसयाइं गच्छइ ?
ताजं जं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तस्स तस्स मंडल- परिक्खेवस्स अट्ठारस तीसे भागसए गच्छइ, मंडलं सयसहस्से णं अट्ठाणउई सएहिं छेत्ता छेत्ता । ४
ठाणं अ. ४, उ. १, सु. २७३ भां "होसिशाला” नाम छे.
(क) सूरिय. पा. १८, सु. ९७
(ग) भग. श. १२, उ. ६, सु. ६-७
-
સૂત્ર ૧૦૧૪ હે ગૌતમ ! ચાર અગ્રમહિષીઓ કહેવામાં આવી छे, भडे - ( १ ) सूर्यप्रभा, (२) खातयाला, (3) अर्थिभासी, (४) प्रभंड२रा.
એક મુહૂર્તમાં જ્યોતિષ્ક દેવોની ગતિનું પ્રમાણ :
प्र.
बाडीनुं षघु उथन (वर्शन) चंद्र भेधुं छे. વિશેષમાં–સૂર્યાવતંસક વિમાન, સૂર્યસિંહાસન પૂર્વવત્ કહેવું જોઈએ.
બધા ગ્રહાદિની ચાર-ચાર અગ્રમહિષીઓ वामां खावी. भरे - (१) विश्या, (२) वैष्ठयंती, (3) ४यंती, (४) अपराविता. એમનું સમગ્ર વર્ણન એ પ્રમાણે (પૂર્વવત્) છે.
(ख) चंद, पा. (घ) भग. श.
ઉજે-જે મંડળનું ઉપસંક્રમણ કરીને ચંદ્ર ગતિ કરે છે. તે તે મંડળના એક લાખ અઠાણું સો ભાગ કરીને તે તે મંડળની પરિધિના સત્તરસો અડસઠ ભાગ પર્યંત ગતિ કરે છે.
खेड मुहूर्तमां चंद्र मंडणना डेटलासो भाग गति डरे छे ?
એક મુહૂર્તમાં સૂર્ય મંડળના કેટલા સો ભાગ गति हुरे छे ?
ઉ. જે જે મંડળનું ઉપસંક્રમણ કરીને સૂર્ય ગતિ કરે છે. તે તે મંડળના એક લાખ અઠાણું સો ભાગ કરીને એ મંડળની પરિધિના અઢારસો ત્રીસ भाग पर्यंत (सूर्य) गति हुरे छे.
जम्बु. वक्ख. ७, सु. २०४
ગ્રહોની ગતિનું નિરૂપણ મૂળ પાઠમાં નથી.
ગ્રહોની ગતિના સંબંધમાં ટીકાકારનું સ્પષ્ટીકરણ “ ग्रहास्तु वक्रानुवक्रादिगति भावतोऽनियतगति प्रस्थानास्तो न तेषामुक्त प्रकारेण गतिप्रमाण प्ररूपणा कृता उक्तं च गाहाओ - “चंदेहिं सिग्घयरा, सूरा सूरेहिं होंति णक्खत्ता । अणिययगइपत्थाणा, हंवति सेसा गहा सव्वे ॥ १ ॥ अट्ठारस पणतीसे, भागसए गच्छइ मुहुत्ते णं । नक्खत्तं चंदो पुण, सत्तरससए उ अडसठ्ठे ॥२॥ अट्ठारस भागसए, तीसे गच्छइ खीमुहुत्तेण । नक्खत्तसीमछेदो, सो चेव इहं पि णायव्वो ॥ ३ ॥
For Private Personal Use Only
१८, सु. ९७
१०, उ. ५, सु. २७-२८
- सूरिय. पा. १५, सु. ८३, टीका