________________
२८२
पिंडनियुक्ति
एसणा-एषणा
गण्ड-स्तन घट-घड़ा
छति-त्यक्त • तेप-देता है .
दुद्ध-दूध पातन-विनाश पिंड-समूह
एसण गवसणा मग्गणा य उग्गोवणा य बोधव्वा। एते उ एसणाए, नामा एगट्ठिया होंति॥ गण्डावपि स्तनापरपर्यायौ। घट-कलश-कुम्भादीनाम्। छर्दितमुज्झितं त्यक्तमिति पर्यायाः । तेपते क्षरति ददाति स्मेति भावार्थः । दुद्ध पओ पीलु खीरं च। पातनं चातिपातो विनाश इत्यर्थ :। पिंड-निकाय-समूहे, संपिंडण पिंडणा य समवाए। समुसरण-निचय-उवचय, चए य जुम्मे य रासी य॥ 'भोई' इति भोग्या-भार्या इत्यर्थः। स्थाम बलं प्राण इत्येकोऽर्थः ।
(गा. ५१) (मवृ प १२३) (मवृ प ५०) (मवृ प १६९) (मवृ प ९४) (गा. ७०/२) (मवृ प ३७)
भोइ-पत्नी स्थाम-बल
(गा. २) (मवृ प १११) (मवृ प १७७)
१. मवृ प. २९; एषणादीनि चत्वारि नामानि प्रागेकार्थिकान्युक्तानि, तथाऽपि तेषां कथञ्चिदर्थभेदोऽप्यस्ति। २. मटी प. २ ; यद्यपि पिण्डादयः शब्दा: लोके प्रतिनियत एव संघातविशेषे रूढाः ; तथाऽपि सामान्यतो यद् व्युत्पत्तिनिमित्तं
सङ्घातत्वमात्रलक्षणं तत् सर्वेषामप्यविशिष्टमिति कृत्वा सामान्यतः सर्वे पिण्डादयः शब्दा एकार्थिका उक्ताः, ततो न कश्चिद्दोषः-यद्यपि पिंड, निकाय आदि शब्द प्रतिनियत समूह के लिए रूढ़ हैं, फिर भी सामान्य रूप से एकार्थक हैं।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org