SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 400
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ क्षुद्ररोगाधिकारः । अथ पंचदश परिच्छेदः । अथ शिरो रोगाधिकारः । मंगलाचरण | श्रियः प्रदाता जगतामधीश्वरः । प्रमाणनिक्षेपनयप्रणायकः । निजोपमानो विदिताष्टकर्मजि- । ज्जयत्यजेयो जिनवल्लभोऽजितः ||१|| (३००) भावार्थ:- अंतरंग बहिरंग संपत्तिको प्रदान करनेवाले, जगत् के स्वामी, प्रमाण निक्षेप व नयको प्रतिपादन करनेवाले, किसीसे जेय नहीं ऐसे श्री अजित जिनेश्वर जयवंत रहें ॥ १ ॥ शिरोरोगकथन प्रतिज्ञा । प्रणम्य तं पापविनाशिनं जिनं । ब्रवीमि रोगानखिलोत्तमांगगान् ॥ पतीत सल्लक्षणसच्चिकित्सितान् । प्रधानतो व्याधिविचारणान्वितान् ॥२॥ भावार्थ: पापको नाश करनेवाले श्री अजितनाथको प्रणाम कर लक्षण, चिकित्सा य व्याधिविचारण पूर्वक शिरोगत रोगोंका कथन करेंगे इस प्रकार आचार्य प्रतिज्ञा करते हैं ॥ २ ॥ शिरोरोगोंके भेद | शिरोरुजो वातबलासशोणित- । प्रधानपिचैरखिलैर्ब्रवीम्यहम् || स सूर्यवत्तार्धशिरोवभेदकैः । सशंखकेनापि भवति देहिनाम् ॥ ३ ॥ भावार्थ: मनुष्यों के शिरमें वात, पित्त, कफ, रक्त, सन्निपातसे, वातज, पित्तज, कफज, रक्तज, सन्निपातज शिरोरोग उत्पन्न होते हैं । एवं तत्तद्दोषों के प्रकोप से, सूर्यावर्त, अर्धावभेदक, शंखक नामक शिरोरोगों की उत्पत्ति होती है ॥ ३ ॥ Jain Education International १ इन शिरोरोगों में वातादि दोषों लक्षण प्रकट होते हैं । वातिकलक्षण - जिसका शिर अकस्मात् दुखे, रात्रि मे अत्यधिक दुखे बंधन, सेक आदिसे शांति हो उसको वातज शिरोरोग जानना चाहिये । पित्तज - जिसमें मस्तक अग्निके समान अधिक उष्ण हो, आंख नाक में जलन होती हो एवं शीतल पदार्थ के सेवन से रात्रिमें उपशमन होता हो उसे पित्तोत्पन्न, मस्तकशूल जानना चाहिये । For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001938
Book TitleKalyankarak
Original Sutra AuthorUgradityacharya
AuthorVardhaman Parshwanath Shastri
PublisherGovind Raoji Doshi Solapur
Publication Year1940
Total Pages908
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Ayurveda, L000, & L030
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy