SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 364
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ .सप्ततिका एकविधबन्धके तु सप्ताष्टविधे सप्तसतविधे चतुश्चतुर्विधे स्तः ७ ७ ४ । भवन्धके चतुश्चतुर्विधे स्तः ४ । अष्टविध-सप्तविध-षड् विधबन्धकेषु एकविधबन्धे अबन्धे च भङ्गाः सप्त ॥४॥ आठ, सात और छह प्रकृतिक बन्धस्थानबाले जीवोंमें आठ प्रकृतिक उदयस्थान और आठ प्रकृतिक सत्त्वस्थान पाया जाता है। एक प्रकृतिक बन्धस्थानवाले जीवके तीन विकल्प होते हैं-१ एक प्रकृतिकबन्ध स्थान, सात प्रकृतिक उदयस्थान और आठ प्रकृतिक सत्त्वस्थान; २ एक प्रकृतिक बन्धस्थान, सात प्रकृतिक उदयस्थान और सात प्रकृतिक सत्त्वस्थान; तथा ३ एक प्रकृतिक बन्धस्थान, चार प्रकृतिक उदयस्थान और चार प्रकृतिक सत्त्वस्थान । अबन्धस्थानमें चार प्रकृतिक उदयस्थान और चार प्रकृतिक सत्त्वस्थानरूप एक ही विकल्प होता है ॥४॥ इनकी अङ्क संदृष्टि मूलमें दी है। अब आचार्य चौदह जोवसमासों में बन्ध उदय और सत्त्वस्थानोंके परस्पर संयोजग भंगोका निरूपण करते हैं[मूलगा०४] 'सत्तट्ट बंध अट्ठोदयंस तेरससु जीवठाणेसु । एकम्मि पंच भंगा दो भंगा होंति केवलिणो॥॥ तेरसजीवसमासेसु ८ ८ एकम्मि सण्णिपजत्ते ८ ८ ८ ८ ७७ केवलीणं ४ ४ ८८. ད ད དདདབྱ अथ जीवसमासेषु बन्धोदयसत्त्वस्थानत्रिसंयोगान् योजयति-[ 'सत्तट्ठबन्ध' इत्यादि । ] त्रयोदशजीवसमासेषु सप्तविधाष्टविधबन्धके उदयसत्त्वेऽष्टाष्टविधे स्तः । एकस्मिन् जीवसमासे पञ्च भङ्गाः । अष्टविधसप्तविध-पड्विधैकैकविधबन्धकेषु अष्टविध-सप्तविधोदयसत्त्वभेदा भवन्तीत्यर्थः। केवलिनि द्वौ भङ्गौ। एकविधबन्धाबन्धे उदयसत्वे चतुश्चतुर्विधे भवतः। तथा हि-एकेन्द्रियसूचमबादरौ द्वि-नि-चतुरिन्द्रिय-पम्चेन्द्रियासंज्ञिजीवाश्चत्वारः ४ । एते एकीकृताः षट् पर्याप्ता अपर्याप्ताश्च । एवं द्वादश १२। पम्चेन्द्रियसंश्यपर्याप्तक एकः १ । सर्वे एकीकृताः प्रयोदश । तेषु त्रयोदशेषु जीवसमासेषु १३ आयुर्विना सप्तकर्मणां बन्धे सति अष्टविधकर्मणां उदयः सत्ता च । अथवाऽष्टविधकर्मबन्धकेऽष्टविधकर्मणामुदयः सत्ता च । एकस्मिन् पन्चेन्द्रियसंज्ञिपर्याप्तके जीवसमासेऽष्टविध-सप्तविध षडविधैकैकविधकर्मबन्धकेषु उदये अष्टधाऽष्टधा सप्तधा सप्तधा सप्तधा। तत्र सत्तायां अष्टधा ८ अष्टधा ८ अष्टधा ८ अष्टधा ८ सप्तधा . चेति पञ्च भङ्गाः ८ ८ ७ ७ ७ केवलिनोः सयोगायोगयोः द्वौ भङ्गौ-सयोगे साताबन्धके उदय-सत्त्वे अघातिचतुष्के ८८८७ भवतः । अयोगे अबन्धे उदय-सत्वे चतुश्चतुर्विधे भवतः ४४ । अत्र भङ्गा । इति जीवसमासेषु बन्धोदयसत्त्वस्थानानि समाप्तानि ॥५॥ आदिके तेरह जीवसमासोंमें सात प्रकृतिक बन्धस्थान, आठ प्रकृतिक उदयस्थान और आठ प्रकृतिक सत्त्वस्थान; तथा आठ प्रकृतिक सत्त्वस्थान; तथा आठ प्रकृतिक बन्धस्थान, आठ प्रकृतिक उदयस्थान और आठ प्रकृतिक सत्त्वस्थान; ये दो भंग होते हैं। एक संज्ञी पंचेन्द्रिय 1. सं० पञ्चसं० ५, ५ । 2. 'त्रयोदशसु' इत्यादिगद्यभागः (पृ० १५०)। १. सप्ततिका०४। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001937
Book TitlePanchsangrah
Original Sutra AuthorN/A
AuthorHiralal Jain
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year
Total Pages872
LanguageSanskrit, Prakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Karma
File Size21 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy