________________
द्वितीयोऽङ्कः
सर्वथा कैतवं निन्द्यं प्रवदन्तु विपश्चितः ।
केवलं न विना तेन दुःसाधं वस्तु सिध्यति । । ११।।
किम्पुरुषः- देव! किमपरमुच्यते ?
कामं शाठ्यव्यपोहेन परलोकः प्ररोहतु ।
इहलोकप्रतिष्ठा तु शाठ्यप' ण्यैव निश्चितम् । । १२ ।।
कलहंसः - देव !
निर्मायो यः कृपालुर्यः सत्यो यः सनयश्च यः । प्रायेण तत्र लोकस्य क्लीबबुद्धिर्विजृम्भते । । १३ ।।
(यद्यपि) विद्वान् कपट- जालसाजी को हर तरह से निन्दनीय कहें, ( किन्तु ) जालसाजी के बिना निश्चित (ही) दुःसाध्य (विशिष्ट) वस्तु की सिद्धि (प्राप्ति) नहीं हो ( सक) ती है । । ११ । ।
किम्पुरुष - महाराज ! ऐसा क्यों कहते हैं?
भले ही बेईमानी, छल-कपट, जालसाजी आदि को छोड़कर (त्यागकर लोग) स्वर्गलोक जाते हैं, परन्तु इस लोक में सम्मान निश्चित रूप से बेईमानी, छल, कपट, जालसाजी आदि व्यापार से ही मिलता है । । १२ ।।
कलहंस- महाराज!
जो माया-मोह से रहित है, जो दयावान् है, जो सत्यभाषी है तथा जो नीतिज्ञ है, तो (ऐसे मनुष्य को ) प्राय: इस संसार का नपुंसकमति (दुर्बलमना पुरुषार्थहीन ही ) प्रकाशित किया जाता है ( अर्थात् कहा जाता है ) । । १३ ।।
४९
टिप्पणी- 'कैतवम्'- "कैतवं कपटे” इति वैजयन्ती । "कैतवं तु छले” इति मेदिनी । केवलम्' – “केवलं निश्चिते" इति वैजयन्ती ।
-
Jain Education International
टिप्पणी- 'कामम्' – “कामं प्रकामम्" इति इत्यमरः । “कामः स्वरेच्छाकाम्येषु ” इति हैम: । 'शाठ्य' – “कुसृतिर्निकृतिः शाठ्यम्" इत्यमरः ।
१. क. . पुण्यैव ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
