Page Text
________________
२७० ]
सेतुबन्धम्
[ सप्तम
रक्षणीयत्वादिति जातिरलंकारः । एवं गजपतिना वारितः प्रतिषिद्धः प्रवृत्तः सर्वापिप्रहतुमुद्यतः प्रग्राहो जलसिंहो यस्मात् । मद ( गन्ध ) मुपलभ्यापतितः सिंहो यूथपतिना पुरोगत्वात्प्रतिषिद्ध इत्यर्थः । एवं विह्वलः सन्नुत्थापितः कलभो यत्र । मग्नः कलभः शिशुरिति संभूय सर्वैरुत्थापित इत्यर्थः । अन्यत्रापि जलमग्नो बालः सर्वैरुत्थाप्यत इति ध्वनि ॥ ०॥
विमला विकट आवर्त में पड़ा गजसमूह ( आवर्त के अनुसार ) घूम रहा था । ( उनके मद की गन्ध पाकर ) जलसिंह उस पर झपटा और यूथपति ने आगे जाकर उसे रोका, तथापि वह समस्त गजों पर प्रहार करने के लिये उद्यत हो रहा था । ( अगाध जल में सूड को डूबने से बचाने के लिये ) सभी गज अपनी सूंड ऊपर उठाये हुए थे । कहीं कोई उनका बच्चा ( कलभ ) जलमग्न होने से विह्वल हो गया, तो उसे एकत्र हो सबने उठाया ||५०||
नदीनां दौःस्थ्यमाह -
समुहडन्तविअऽगिरिसिहर वेल्लिआणं
बीइरिवखलनापवणसलिलआणम्
विट्ठि राहवो हवाई तारइ
[ संमुखपतद्विकट गिरिशिखरप्रेरितानां
Jain Education International
अअस्मि जाणई णम् ।। ५ ।।
दृष्टि ददाति राघवः कथमपि यावन्नदीनां
!
वीचिपरिस्खलत्पवनवशवेल्लितानाम्
तावद्विरहयति केवलं हृदये जानकी एनम् ।। ]
राघवो यावन्नदीनां कृते नदीभ्यो वा दृष्टि ददाति तावदेव केवलं जानकी सीता एवं रामं हृदये कथमपि कष्टसृष्ट्या विरहति । समुद्रवैकल्येन नदीनां वैकल्यमुपलभ्य स्वामिनि दुःखिते तद्वध्वोऽपि दुःखमनुभवन्तीति स्वदुःखेन संभावित सीतादुःखजिज्ञासया नदीर्यावत्पश्यति तावदेव नदीगतमनस्कतया रामस्य हृदयं जानकी त्यजतीत्यर्थः । तदैव परं रामो विरहदुःखं नानुभवतीति भावः । यद्वा तावदेव जानकी एनं धीरोदात्तत्वेन हृदये विरहयति विरहिणं करोति । विरहदुःखमनुभावयतीति यावत् । अन्यदा सेतूद्योगमग्नमनस्कतया सीताविस्मरणात्तदानीं समुद्रविप्लवे नदीरूपतद्वधूविपर्यासदर्शनोद्गतकरुणया सीतास्मरणात् । कीदृशीनाम् । संमुखे पततां विकटगिरीणां शिखरैः प्रेरितानां शिखराभिघातादान्दोलितानाम् । एवं वीचिषु परिस्खलतो विषयसंचारस्य पवनस्य वशेनायत्या वेल्लितानाम् । वीचीनामुत्तुङ्गतया पवनस्य नतोन्नतगत्या चञ्चलीकृतानामित्यर्थः ।। ५१ ।।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001887 |
| Book Title | Setubandhmahakavyam |
| Original Sutra Author | Pravarsen |
| Author | Ramnath Tripathi Shastri |
| Publisher | Krishnadas Academy Varanasi |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 738 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Story, & Literature |
| File Size | 13 MB |