________________
Notes on the 'Shadbhashachandrika.'
P. 4.
षड्विधा सा प्राकृती च-The Prakrita is generally divided into the six divisions as given in the text. Hemachandra and S'eshakrishņa treat of the same six divisions, though the latter disposes of the last division, viz. the Apabhrams'a as under :
अपभ्रंशस्तु यो भेदः षष्ठः सोऽत्र न लक्ष्यते । देशभाषादितुल्यत्वान्नाटकादावदर्शनात् ॥ अनत्यन्तोपयोगाच्चातिप्रसङ्गभयादपि ॥
प्राकृतचन्द्रिका by शेषकृष्ण. Markandeya in his Prakritasarvasva classifies the Präkrita first into तद्भव, तत्सम, and देश्य and तद्भव into भाषा, विभाषा, अपभ्रंश, and पैशाच. भाषा is further subdivided into महाराष्ट्री, शौरसेनी, प्राची, आवन्ती, and मागधी; विभाषा into शाकारी, चाण्डाली, शावरी, आभीरिका, and टाकी; अपभ्रंश into नागर, वाचड, and उपनागर; and पैशाच into कैकेय, शौरसेन, and पाञ्चाल. The total number of divisions is thus sixteen :
अतः षोडशधाभिन्नभाषालक्ष्म प्रचक्ष्महे । वेथा विदग्धैरपरास्तत्तद्देशानुसारतः॥
प्राकृ० सर्व० p. 3 ( published in the ग्रन्थप्रदर्शिनी of Vizagapatam ). According to Rudrata, Apabhrams'a has many divisions based upon the countries where they are spoken :
'षष्ठोत्र भूरिभेदो देशविशेषादपभ्रंशः.' Some of these divisions are नागर, उपनागर, द्राविड, टक्क, मालवी, पञ्चाली, कालिन्दी, गुर्जरी, वैतालिकी, काञ्ची, आभीरी, शावरी &c. In his Natyas astra, Bharata divides languages into seven kinds:
मागध्यवन्तिजा प्राच्या शौरसेन्यर्धमागधी ।
वाह्रीका दाक्षिणात्या च सप्त भाषाः प्रकीर्तिताः ॥ १७.४८. 37
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
