SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 48
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्राकृतव्याकरणे तित्तिरौ रः॥ १० ॥ तित्तिरिशब्दे रस्येतोद् भवति । तित्तिरो। तित्तिरि शब्द में, र् से संपृक्त रहने वाले इ का अ होता है। उदा०—तित्तिरो (/तित्तिर )। इतौ तो वाक्यादौ ॥११॥ वाक्यादिभूते इतिशब्दे यस्तस्तत्संबंधिन इकारस्य अकारो भवति । इअ जंपि आवसाणे । इअ विअसि २अकूसमसरो। वाक्यादाविति किम् । पिओ त्ति । पुरिसोत्ति । वाक्य के आदि रहने वाले इति शध्द में जो त् है उससे सम्बन्धित होने वाले इकार का अकार होता है। उदा.---इअ.."सरो। वाक्य के आदि रहने वाले ( इति शब्द में ) ऐसा क्यों कहा है ? ! कारण यदि इति शब्द वाक्य के आरम्भ में न हो, तो व से संपृक्त रहने वाले इ का अ न होकर, सूत्र १.४२ के अनुसार वर्णान्तर होता है। उदा. --- ) पिओ.."त्ति । ईजिह्वासिंहविंशतिशतो त्या ।। १२ । जिह्वादिषु इकारस्य तिशब्देन सह ई भवति । जीहा । सीहो । तीसा । वीसा । बहुलाधिकारात् क्वचिन्न भवति । "सिंहदत्तो। सिंहराओ'। जिह्वा इत्यादि शब्दों में, ति शब्द के साथ इकार का ई होता है। उदा.----- जीहा... ..'बोसा । बहल का अधिकार होने से, क्वचित ( इकार का ई) नहीं होता है। उदा० ... सिंह "राओ। लुकि निरः ॥ १३ ॥ निर् उपसर्गस्य रेफलोपे सति ईकारो भवति। नीसरइ । नीसासो । लुकीति किम् । निष्णओ" । निस्सहाई अंगाई। निर् उपसर्ग में से रेफ का ( = र व्यञ्जन का ) लोप होने पर, इ का ईकार होता है। उदा - नीसरइ, नीसासो। ( निर् उपसर्ग में से ) र् का लोप होने पर ऐसा क्यों कहा है ? ( कारण यदि र् का लोप न हो, तो इ का ईकार नहीं होता है। उदा ..---- ) निण्णओ... . 'अंगाई। १. इति जल्पिलावसाने । २. इति विकसितकुसुमश ( स ) रः । ३.प्रियः इति । ४. पुरुषः इति । ५. सिंहदत्तः । ६. सिंहराजः। ७.निर्णयः। ८. निःसहानि भङ्गानि । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001871
Book TitlePrakrit Vyakarana
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorK V Apte
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1996
Total Pages462
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Grammar, P000, & P050
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy