Page Text
________________
प्राकृतम्याकरणे
पंचण्ह' । छह । सत्तण्ह । अट्ठण्ह । एवम् । दोण्हं । तिण्हं । चउण्हं । पंचण्हं। छण्हं । सत्तण्हं । अठण्हं । नवण्हं । 'दसण्हं । 'पण्णरसण्हं । दिवसाणं । अट्ठार सण्हं समणसाहस्सीणं । कतीमाम् कईण्हं । बहुलाधिकारात् विंशत्यादेर्न भवति । ___ संस्थावाचक शब्द के आगे आनेवाले आम् ( प्रत्यय ) को ण और हं ऐसे बादेश होते हैं । उदा०-दोण्ह... अहह । इसी प्रकार :-दोण्हं... .. कइण्डं ( ऐसे रूप होते हैं )। बहुल का अधिकार होने से, विशति इत्यादि ( संस्थावाचक ) शब्दों के बारे में ( ह और हं ये आदेश ) नहीं होते हैं।
शेषेदन्तवत् ॥ १२४ ॥ उक्तादन्यः शेषस्तत्र स्यादिविधिरदन्तवदतिदिश्यते । येष्वाकाराद्यन्तेषु पूर्व कार्याणि मोक्तानि तेषु जसशसोलक ( ३.४ ) इत्यादीनि अदन्ताधिकारविहितानि कार्याणि भवन्तीत्यर्थः । तत्र जस्शसोलुक इत्येतत्-कार्यातिदेशः । माला गिरी गुरू सही "वहू रेहन्ति पेच्छ वा । अमोऽस्य (३.५) इत्येतत्कातिदेशः। गिरि गुरु सहिं वहुं' गामणि खलपं पेच्छ । टा आमोणः ( ३६) इत्येतत्कातिदेशः । हाहाण कयं । मालाण गिरीण गुरूण सहीण वहूण धणं। टायास्तु । टोणा ( ३.२४) । टाडसरदादिद्वा तु डसेः ( ३२६ ) इति विधिक्तः । भिसो हि हिँ हिं ( ३७ ) इत्येतत्कातिदेशः। मालाहि गिरीहि गुरूहि सहीहि वहूहि कयं । एवं सानुनासिकानुस्वारयोरपि । इसेस् तोदोदुहिहिन्तो लुकः ( ३८ ) इत्येतत्कार्यातिदेशः । मालाओ मालाउ मालाहिन्तो। बुद्धीओ बुद्धीउ बुद्धीहितो । घेणू ओ घेणउ घेणहितो आगओ। हिलको तु प्रतिषेत्स्येते ( ३.१२७-१२६ )। भ्यसस् त्तो दो दु हि हितो संतो ( ३.६ ) इत्येतत्कार्यातिदेशः । मालाहिंतो मालासंती। हिस्तु निषेत्स्यते ( ३.१२७ )। एवं गिरीहिंतो इत्यादि । ङस: स्सः (३.१०) इत्येतत्कार्यातिदेशः । गिरिस्स । गुरुस्स। दहिस्स । “मुहस्स । स्त्रियां तु टाङसङः ( ३.२६ ) इत्यायुक्तम् । डे म्मि डे: ( ३.११) इत्येतत्कातिदेशः । गिरिम्मि। गुरुम्मि। दहिम्म । महुम्मि । डेस्तु निषेत्स्यते ( ३१२८ । स्त्रियां तु टाङसड़ेः ( ३.२६) इत्यायुक्तम् । जसशस्ङसित्तोदोद्वामि दीर्घः ( ३.१२) इत्येतत्कातिदेशः । गिरी गुरू चिट्ठन्ति । गिरीओ गुरूओ आगओ। गिरीण गुरूग धणं । भ्यसि वा ( ३.१३ ) इत्येतत्कार्यातिदेशो न प्रवर्तते। इदुतो दीर्घः ( ३.१६ ) इति नित्यं १. क्रम से :-पंचन् । षट् । सप्तन् । अष्टन् । २. नवम् । ३. दशन् ।
४. पंचदशानां दिवसानाम् । ५. अष्टादश । ६. श्रमणसाहस्री। ७. वधू ।
८. मधु ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001871 |
| Book Title | Prakrit Vyakarana |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | K V Apte |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 462 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Grammar, P000, & P050 |
| File Size | 22 MB |