SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 140
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ अब हम 'वेसालिय' शब्द पर विचार करेंगे । क्योंकि, कुछ लोग 'वेसालिय' शब्द के कारण भगवान् का जन्म-स्थान वैशाली. नगर मानते हैं। 'वैशालिक' शब्द पर प्राचीन टीकाकारों ने भी विचार किया है (१) विशाला जननी यस्य विशालं कुलमेव वा विशालं प्रवचनं चास्य तेन वैशालिको जिनः ।। -सूत्रकृतांङ्ग शीलांकाचार्य की टीका, अ० २, उद्दे० ३, पत्र ७८-१। जिसकी माता विशाला हैं, जिन्होंने विशाल राजा के कुल में जन्म लिया है, जिसके वचन विशाल है, वह वैशालिक कहलाते हैं। (२) वेसालिअसावए'त्ति-विशाला-महावीर-जननी तस्या, अपत्य मिति वैशालिको भगवान, तस्य वचनं शृणोति तद्रसिकत्वादिति वैशालिक श्रावकः -भगवतीसूत्र, अभयदेव सूरि-कृत टीका भाग १, शतक २, उद्देश १, पृष्ठ २४६ -भगवतीसूत्र, दानशेखर गणिकृत-टीका, पृष्ठ ४४ -विशाला (त्रिशला) महावीर स्वामी की माता थीं। इससे (विशाला के पुत्र होने के कारए) वे 'वैशालिक' नाम से प्रसिद्ध हुए। उनके रसपूर्ण वचन को जो सुनता है, वह वैशालिक-श्रावक है। (३) विशालकुलोद्भवत्वाद् वैशालिकः – सूत्रकृताङ्ग-शीलङ्काचार्य की टीका, पृष्ठ ७८-१ -विशाल कुल में उत्पन्न होने से भगवान् महावीर का नाम वैशालिक पड़ा। यहाँ 'कुल' से तात्पर्य जनपद से है ( अमरकोष, निर्णय सागर प्रेस, पृष्ठ २५० ) अतः 'विशालकुलोद्भवत्वाद्' का अर्थ हुआ विशालदेशोद्भवत्वाद् वैशालिकः ___-विशाल देश में उत्पन्न होने से भगवान् का नाम वैशालिक पड़ा। इन प्रमाणों से स्पष्ट है कि, भगवान का नाम 'वैशालिक' होने से यह . सिद्ध नहीं होता कि, उनका जन्म विशाला नगरी में हुआ था। जिस प्रकार Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001854
Book TitleTirthankar Mahavira Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVijayendrasuri
PublisherKashinath Sarak Mumbai
Publication Year1960
Total Pages436
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Biography, History, Story, N000, & N005
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy