________________
चतुर्दशपूर्ववर्णनम्] उपशमनाकरणम्
[३ ज्ञानतपःसंयमयोगाः सफला वर्ण्यन्तेऽप्रशस्ताश्च प्रमादादयः सर्वऽऽशुभफला वर्णितास्तदवध्यम् , तत्र पदानि षड्विंशतिकोटयः २६००००००० । अन्ये तु कल्याण नामधेयमित्याहुः, द्वादशं प्राणायुः, यत्राऽऽयुः प्राणविधानं सनसप्रभेदमन्ये च प्राणा वर्णितास्तत्प्राणायुः तत्र त्रयोदशकोटयः पदानि १३०००००००। त्रयोदशं क्रियाविशालम् , यत्र कायक्रियाहिंसादयो विशालं सप्रभेदाः संयमक्रिया बन्धक्रियाश्च विहितास्तक्रियाविशालम् , अस्मिन् पदानां नव कोटयो भवन्ति ६०००००००। चतुर्दशं लोकबिन्दुसारम् , यदमुस्मिल्लोंके श्रुतलोके चाऽक्षरस्य बिन्दुरिव सर्वोत्तमः सर्वाऽशरसन्निपातहेतुत्वात्तल्लोकबिन्दुसारम् , तत्र पदानि पश्चाशच्छतसहस्राऽधिकद्वादशकोटयः १२५००००००।
अथ प्रत्येकं पूर्वस्य वस्तूनि चूलिकाश्चाऽभिधीयन्ते । तत्र वस्तूनि पूर्वगताऽधिकार विशेषाः । उत्पादपूर्वस्य दश वस्तूनि चूलिकाश्च चतस्रः प्ररूपिताः । अग्रायणीयस्य चतुर्दश वस्तूनि चूलिकाश्च द्वादश प्ररूपिताः । वीर्यप्रवादस्याऽष्टौ वस्तूनि चूलिकाश्चाऽष्टौ । अस्तिनास्तिप्रवादस्याऽष्टादश वस्तूनि चूलिकाश्च दश । अथ शेषाणां चूलिका न सन्ति । ज्ञानप्रवादस्य द्वादश वस्तूनि, सत्यप्रवादस्य द्वे वस्तुनी, आत्मप्रवादस्य षोडश वस्तूनि, कर्मप्रवादस्य त्रिंशद्वस्तूनि, प्रत्याख्याननामधेयस्य विंशतिर्वस्तूनि, विद्यानुप्रवादस्य पञ्चदश वस्तूनि, अवध्यनामधेयस्य द्वादश वस्तूनि, प्राणायुः पूर्वस्य त्रयोदश वस्तूनि, क्रियाविशालस्य त्रिंशद्वस्तूनि, लोकबिन्दुसारस्य पञ्चविंशतिर्वस्तूनि प्रज्ञप्तानि ।
इत्थं दृष्टिवाद एकस्मिन् श्रुतस्कन्धे चतुर्दशपूर्वाणि संख्यातानि वस्तूनि संख्याताश्चूलिकाः संख्याताः प्राभृताः संख्याताः प्राभृतिकाः संख्याताः प्राभृतप्राभृतिका इत्यादि। विशेषस्तु ग्रन्थान्तरादवसे यः, ग्रन्थगौरवभयादव न वितन्यते ।
अत्राऽग्रायणीयेनाऽधिकारः, तत्र चतुर्थकर्मप्रकृतिप्राभृतस्याऽवस्थानात् । तस्कर्मप्रकृति प्राभृतं च चतुर्विशत्यनुयोगद्वारमयम् । विद्वद्वन्दवृन्दारकोत्तमाङ्गविधूननशेमुषीशालिभिः श्री. मद्भिर्भगवद्भिः शिवशर्मसूरीश्वरईष्टिवादैकदेशचतुर्दशपूर्वस्याऽनेकवस्तुसमन्विताऽग्रायणीयाs. भिधाद्वितीयपूर्वस्य विंशतिप्राभृतपरिमाणपञ्चमवस्त्वेकदेशं चतुर्विंशत्यनुयोगद्वारमयकर्मप्रकृत्याख्यचतुर्थप्राभृतादिदं कर्मप्रकृत्याख्यं शास्त्रं समुधृतम् । एतेन ग्रन्थस्य कपोलकल्पितत्वं निरस्तम् ।
तत्र मङ्गलं ग्रन्थस्यादौ वक्तव्यम् , यतः श्रेयांसि बहुविघ्नानि, उक्तश्च "श्रेयांसि बहुविघ्नानि भवन्ति महतामपि ।" अश्रेयसि प्रवृत्तानां काऽपि यान्ति विना. यकाः ॥१॥"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org