Page Text
________________
5
निष्ठापकलेश्या ]
क्षायिक सम्यक्त्वप्राप्ति:
[ १४३
कृतकृत्याऽद्वाया अन्तमुहूर्ते व्यतिक्रान्त एव म्रियते लेश्यापरावृत्तिश्वाऽपि भवति । इदमुक्तं भवति, ★ यथाप्रवृत्त करण प्रारब्धा तेजः पद्मशुक्ललेश्यास्वन्यतमा लेश्या, कृतकृत्याद्धायामन्तमुहूर्त यावद् वर्तते, ततो लेश्या परावर्तते, यद्वा यथाप्रवृत्त करणे प्रारब्धाऽन्यतरा या शुभालेश्याऽऽसीत् सा कृतकृत्याद्धायां शुक्लेश्या भवति । ततः कृतकृत्य वेदकाद्धायामन्तर्मुहूर्त गत्वाऽन्यतरा लेश्या भवति । उक्तं च कषायप्राभृतचूर्णो - "ताघे मरणं पि होज्ज लेस्सापरिणामं पि परिणामेज्ज काउते उपम्म सुक्कलेस्साणामण्णतरो | ......पदमसमयकदकर णिज्जो जदि मरदि देवेसु उववज्जदि णियमा । जइ गरेइएस वा तिरिक्खजोगिएसु वा मणसेसु वा उववज्जदि णियमा अंतोमुहुत्तकदकरणिज्जो । " इति ।
कृतकृत्यवेदकाद्धां वर्तमानो जन्तुर्विशुद्धयां संक्लेशे वा भवन्नपि प्रतिसमयमसंख्येयगुणकारेण दलिकमुदीरयति एवं क्रमेणोदीरयतस्तस्याऽसंख्येय समयप्रबद्धोदीरणा भवति ।
★ टिप्पणी० लब्धिसारे लेश्यापरावृत्तिरित्थं दर्शिता - तद्यथा - प्रथमभागे म्रियमाणस्य लेश्यापरावृत्तिर्न भवति, तस्य जन्तोर्देवगतावेवोत्पत्त: । 'द्वितीये तृतीये चतुर्थे वा भागे यो म्रियते स शुभलेश्याया हान्या क्रमशो जघन्यकापोतलेश्यां प्राप्नोति । तत्राऽपिदेवगतावुत्पद्यमानस्य जीवस्य लेश्यापरावृत्तिर्न भवति, इदं सर्व कृतकृत्याद्धायां म्रियमाणाऽपेक्षया प्रोक्तम् । यः पुनर्बद्धायुष्कः कृतकृत्याद्धायमक्षीणाssesो भवति, तस्य क्षायिकसम्यक्त्व प्राप्तितो मृत्युकालेऽनुगति लेश्या परावर्तते ।
टिप्पणी प्रतिसमयं सम्यक्त्वमोहनीययाऽनुभागोऽनन्तगुणहीनो मवति एवं क्रमेण हीयमानाऽनुभागस्तावद्वक्तव्यो यावत्कृतकृत्याद्धायाश्वरमसमयः । यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसमये दर्शन मोहक्षपणाप्रारम्भ - कस्य तेजःपद्मशुक्लेश्यानां शुभानां मध्ये गया लेश्यया क्षपणा प्रारब्धा तल्लेश्योत्कृष्टांशः प्रतिसमयमनन्तगुण विशुद्धि क्रमेणानिवृत्तिकरणच रमसमये परिपूर्णो भवति । पुनस्तदनन्तरं कृतकृत्यवेदककालस्याऽभ्यन्तरे प्रथमे भागे यदि म्रियते तदा तत्राऽपि तल्लेश्यापरावृत्तिर्नास्ति तस्य देवेष्वेवोत्पादात् । यदि द्वितीयभागे म्रियते तदा तभ्य भोगभूमिजमनुष्यगतावुत्पत्तिसंमवात्प्रागारब्धशुभलेश्याया उत्कृष्टमध्यमजघन्यांशानां संक्रमक्रमेण हान्या मरणकाले कापोतलेश्या जघन्यांशो भवति । अथ पुनस्तृतीयभागे यदि म्रियते तदा तस्याऽपि मोगभूमिजमनुष्यतिर्यग्गतिष्वेव जन्मसंभवात् । प्रागुक्तप्रकारेण कापोतलेश्याजघन्यांशो भवति, तद्भागमृतमनुष्यतिरश्वोः पूर्ववद् देवेव गत्यामुत्पद्यमानस्य सर्वेषु मागेषु मृतस्य लेश्यापरावृत्तिर्नास्ति । इदं कृतकृत्यवेदककाले मरणाऽपेक्षया भणितम् तत्काले मरणरहितस्य पुन: प्रादुर्भूतक्षायिक सम्यक्त्वस्य पूर्वचतुर्गतिषु बद्धायुष्को मरणकाले गत्यनुसारेण लेश्यापरावृत्तिरुक्तप्रकारेण
ज्ञातव्या ।
कृतकृत्यवेदककाले संभवत्क्रियाविशेषप्रतिपादनार्थमाह- दर्शन मोहनीयस्याऽनुभागस्याऽनिवृत्तिकरणकालसंख्य। तैकभागे यथा काण्डकघातं संहृत्य ऽनन्तगुणहान्या प्रतिसमयमपवर्तनं प्रारब्धं तथाऽत्रावि कृतकृत्यवेदक कालचरमसमयपर्यन्तमप्रतिघातं वर्तते एवाऽपूर्वकरणपरिणामविशुद्धिविशेषस्य संस्कारशेपसंभवात् । तथाऽत्रैव कृतकृत्यवेदककालोऽसंख्यात समय प्रबद्धानामुदीरणाऽपि तत्काले यावत्समयाऽधिकोच्छिष्टावलिरवशिष्यते तावत्प्रतिसम यम सख्यातगुणितक्रमेण वर्तते ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001832 |
| Book Title | Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam |
| Original Sutra Author | Shivsharmsuri |
| Author | Gunratnasuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 332 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 9 MB |