Page Text
________________
उपशमन करणम्
[ गाथा-३२
एवं क्षायिकसम्यक्त्वप्रस्थापको मनुष्यो भवति । उक्तं च कर्मप्रकृतिचूर्णी- “जिणकाले वट्टमाणो मणुस्सो अट्ठवासाउओ उप्परं वट्टमाणो मणुस्सो पट्टेवेंतो, विगो चउसु वि गतीसु भवति।” इति । क्षायिक सम्यक्त्व प्राप्तेरनन्तरं बद्धवैमानिकसुरायुष्केषु जन्तुषु कचिल्लब्ध पराक्रम उपशमश्र ेणिमपि समारोहति नाऽन्यगतिबद्धायुष्कः, अबद्धायुष्कस्तु क्षपकश्रेणिमारभते, उक्तं च पञ्चसङ्ग्रह उपशमनाऽधिकारेकयकरणो तक्काले कालपि करेई चउसु वि गईसु । वेइयसेसो सेठी अण्णयरं वा समारुहइ | ४६ ।। इति ।
१४२
तथैव चोक्तमुपाध्यायप्रवरै: - " तत्र यो वैमानिके ध्वेव बडायुष्कः क्षीणसप्तकः स उपशमश्रेणिमारोहति, अवडायुष्कस्तु क्षाकश्रेणिम्, अन्यगतिवडा युष्कस्तु न कामपि श्रेणिमारभते श्रेणिकादिवदिति ज्ञयम् इति ।
नन्वबद्धायुष्कः कश्चिन्मनुष्यः साम्प्रतभवे तीर्थकुन्नाम कर्मनिकाच्याऽऽयुश्चाऽबद्ध्वा क्षायिक सम्यक्त्वमुत्पादयेत्, तहि स क्षपकश्रेणिमारोहेत् ? उत न ? इति चेद् ! उच्यते, तद्भवे निकाचितजिननामकर्माऽबद्धायुष्कः क्षायिकसम्यक्त्व प्राप्तेरनन्तरं तद्भवे क्षपकश्रेणिनाऽऽरोहति । उक्तं च कर्मप्रकृतिचूण- "अहन बडाउओ तो खवगसेढिमेव पडिवज्जति, जति तित्थयर संतकं मिगो ।”
अथ कषायप्राभृतचूर्णिकारमतेन कृतकृत्यवेदको विवर्णयते कृतं निष्पादितं कार्य स्थिति घात्यादिलचणं येन, स कृतकृत्यः, तस्य हि स्थितिघातादयो न भवन्ति । 5 कृतकृत्ये जाते तत्प्रथमसमयात्प्रभृत्यन्तमुहूर्त यावद् म्रियेत, तर्हि नियमतः सुरगतावुत्पद्यते । शेषगतिपूत्पद्यमानः
टिप्पणि० कृतकृताद्धायां वर्तमानः कश्चित्कालमपि कृत्वा चतसृणां गतीनामन्यतमायां गतावुत्पद्यते, लब्धिसारे कृत्कृत्याद्धायाश्चत्वारो विभागाः कृताः, यदि प्रथमविभागे कालं करोति तहि देवगतावेवोत्पद्यते । द्वितीयविभागे कालं करोति तर्हि देवगतो मनुष्यगतौ वोत्पद्यते, तृतीयविभागे म्रियते, तहि देवनर तिर्यक्ष्वन्यत्मायां गतावुपजायते, चतुर्थविभागे कालं कृत्वा देवनरतिर्यग्नरकेष्वन्यतमायां गतावुत्पद्यते । इति लब्धिसारकाराऽऽह तट्टीका - तस्मिन्नेव कृतकृत्यवे दकसम्यक्स्वकाले चतुर्भागी कृते प्रथमसमयादारभ्याऽन्मुहूर्त मात्रे प्रथमे चतुर्थभागे मृतो देवेष्वेवोत्पद्यते, नाऽन्यगतिषु तत्काल इतरगतित्रयगमनकारण संक्लेश (रिमाणामाभावात्तदनन्तरं द्वितीयचतुर्थम गेऽन्तर्मुहूर्तमात्रे मृतो देवमनुष्यगन्योरेबोत्पद्यते । नाऽन्यगतिद्वये, तत्काले तद्गतिद्वयगमननिबन्ध न संक्लेश परिणामऽनुपपत्ते । तदनन्तरं तृतीये चतुर्थभगेऽन्तर्मुहूर्त मात्रै मृतो देवमनुष्यतिर्यगगतिष्वेवोत्पद्यते, न नरकगतो तत्काले नरकगतिगमन हेतुसंक्लेशपरिणामास भवात् । तदनन्तरं चरमचतुर्थभागे मृतः कृतकृत्यवेदकसम्यग्दृष्टि चतसृष्वपि देवमनुतिथेग्नरकगतिषूत्पद्यते, तत्काले त दूतिगमननिबन्धन संक्लेश परिणामोपलम्भात् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001832 |
| Book Title | Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam |
| Original Sutra Author | Shivsharmsuri |
| Author | Gunratnasuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 332 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 9 MB |